1 Aralık Sakarya'nın il oluşunun 67. yıldönümü. Peki Sakarya nasıl il oldu? Şehir eşrafının önde gelen isimlerinden, bu gün var olan bir çok kuruluşa öncülük eden ve 1952 yılında kurulan Adapazarı İl Olma Cemiyeti Başkanı olan Osman Erkaya'nın notlarında, Sakarya'nın il oluş hikayesi anlatılıyor. Gazeteci Mustafa Erkaya'nın babası olan Osman Erkaya'nın anıları, o yıllarda ilimizdeki sivil toplum hareketinin gücünü ve il olmak uğruna ortak bir amaçta herkesin birlik içerisinde başarıya ulaştığını gösteren bir belge niteliğinde. Ölmeden önce hatıralarının bir kısmını kaleme alan Osman Erkaya, kendine has üslubuyla Adapazarı'nın il oluş sürecini şöyle anlatıyor: O GÜNLERDEN KALAN NOTLAR '1950'lereden önce, şehrimiz ilkokul öğretmelerinden mahalli gazetelerde yazarlık yapan Abdullah Çelik fikir olarak gazetesine 'Sakarya adıyla Adapazarı il olmalıdır' yazdı. Keza orta okul müdürlerinden Hasan Balcıoğlu'da benzeri bir yazıyı İstanbul'da münteşir bir mecmuaya yazmıştır. 'Fakat bu yönde teşebbüslerde bulunulmamıştır. Aradan seneler geçti, ülkemiz tek parti yönetiminden çok partili yönetime geçti, ikinci cihan savaşından sonda 1950'lerde yapılan mahalli seçimlerde, Adapazarı Belediye Meclisi ile Kocaeli İl Genel Meclisi üyeliklerine seçildim. 'Altı arkadaşla il Genel Meclisi'nin tabii başkanı Kocaeli Valisi Adapazarı Belediye Meclisi'nce Belediye Başkanlığı'na Suavi Damalı, yardımcılığına da ben seçildim. Mecliste Sapancalı Yaşarla Divan Katibi Seçildik. 'Köylerin nahiye, nahiyelerin ilçe, ilçelerin il olabilmeleri için bir takım kanuni formalitelerin ikmali, hususi ile tabi oldukları İl Genel Meclislerinin onayı ile İçişleri Bakanlığı'na oradan da TBMM'den kanun çıkarılması iktiza etmektedir. İL OLMA FİKRİNİ DESTEKLEDİLER 'Bu nedenle ben bir takrir hazırladım. İl Genel Meclisi Başkanlığına verdim. Bir yandan da Adapazarı'nı İl Yaptırma Derneği'ni kurdum ve başkanı oldum. Başta bir takım masraflar için lüzumlu paranın temini iÇin sair Çalışmaları girdik. 'İl Genel Meclisinde ilgili komisyonlardan geçirildikten sonda meclis umumi heyetine getirildi, gündeme alındı. Uzunca tartışmalar oldu. İzmitli arkadaşlar ayrılmak istemiyorlardı. Adapazarı ve etrafındaki Geyve, Akyazı, Hendek, Karasu ilçelerinin üyeleri Adapazarı'nı desteklediler. SAPANCA İÇİN ŞİFAHİ TEKLİF 'Bu sırada, Sapanca'nın da ilçe olması için oralı olan arkadaş Yaşar Efendi tarafından şifahi teklifle istedi. Bu durum havayı daha da sertleştirdi. Bu sıralarda Kandıra Meclis üyesi Kemal Saner'de Kaynarca'nın ilçeliğini teklif etti. Böylece karar çoğunlukla çıktı ve İçişleri Bakanlığı'na gönderildi. 'Aradan uzun süre geçti, kanun çıkmadı. Milletvekillerine yine bir hareket yok. Bu defa Derneğimiz bir otobüsle her partiden ve partisiz hemşerilerden oluşan heyeti Ankara'ya göndermeye karar verdi. ANKARA'YA GİTMEK İÇİN PARA TOPLANDI 'Başbakan Adnan Menderes ile görüşülecektik. Ben hareketten bir gün önce Bulvar'da eski CHP'li Belediye Başkanı dostum İhsan Koçağa tesadüf ettim. Teklifimi memnuniyetle kabul etti ve hep birlikte Ankara'ya gidildi. 'Malum bunlar için para lazım, bütçeler müsait değil. Hiç adet değilken, Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Başkanı Abdulkadir Güler ve Yönetim Kurulu ikinci başkanı Manifaturacı Asım Aydın, tüm grup başkanları tüccarları dolaşarak para yardımı sağlamışlardır. MENDERES'LE GÖRÜŞME 'Ankara'da heyete milletvekili Ekrem Alican, Hamdi Başak ve emekli General Milletvekili Saim önhun katılarak Başbakan Adnan Menderes'e çıkıldı. Milletvekili Ekrem Alican durumu özetledi. Adnan Menderes gecikmenin sebebi olarak 'Uşak İlçesiyle Adıyaman İlçesi'nin il olma muameleleri biraz gecikti. üçünü birden çıkarmak istiyorum.' dedi. BU İŞİ UZATMA, BEN ÖLMEDEN GÖREYİM 'Kalkıldı tam bu sırada masanın öbür başında kalabalığın içinde CHP eski Belediye Başkanı İhsan Beyi gördüler ve halini hatırını sordular. İhsan Bey, 'Adnan, bu işi çık uzatma ben ölmeden göreyim.' dedi. Adnan Bey gülerek kesin söz verdiler. 'Buna rağmen çok gecikme oldu. Bunun üzerin ikinci bir küçük heyetin gönderilmesine karar verildi. DP benim başkanlığımda, CHP'den sinemacı Hasan Erman, Tüccarlardan Millet Partili Hakkı Taşöz'den oluşan bu heyet acele Ankara'ya gitti. Ekrem Alican ile görüşülerek randevu işi Ekrem Alican'a verildi. ADNAN MENDERES SÖZ VERDİ 'Bende arkadaşlarımla Ulusta İpek Palas Oteli'ne indim. Ben, Ekrem Alican'la telefon irtibatı kurdum, böyle istendi. Başbakan'ın ne zaman randevu bilinmemektedir. Arkadaşlar tanıdıkları dostlarına gidiyorlar, gittikleri yerin telefonunu bana bildirmekteler. İrtibatı kesmemekteyiz, Ekrem Alican her gün Başbakanlık özel Kalem Müdürü Basri Aktaş ile görüşüyor. 'Neticeyi Alican bana bildiriyor. Bu randevu tam 9 gün devam etmiştir. Ben ise ilamsız hapis gibiyim. Artık sabrım tükendi, son gün Ekrem Alican'a 'Bu günde randevu verilmezse Adapazarı'na döneceğim. Tabiki arkadaşlarda dönerler. Başbakan verdiği sözden utansın.' dedim. 'Bir saat sonda saat 17'de denildi. Başbakanlığa gittik. Milletvekillerinden bu işle ilgilenenler Ekrem Alican, Hamdi Başak, Saim Önhun haricinde diğerleri baştan beri ilgisizlerdi. Başbakan Adnan Menderes, birkaç gün içinde kanunu Meclise vereceğini kesin olarak söz verdi ve dediği gibide kanun çıktı. '1954'te Sakarya adı ile Adapazarı il olunca ilk Vali Nazım Üner, Emniyet Müdürü Suphi Bey, İl Jandarma Komutanı Albay Sabit Bey ve Defterdar Fahri Beydir. O gün il olmak için mücadele ederken desteğini esirgemeyen herkesten Allah razı olsun İŞTE O İSİMLER Başbakan Adnan Menderes, Kocaeli Milletvekilleri Ekrem Alican, Hamdi Başak, Müntaz Kavalcıoğlu. İl Genel Meclis üyeleri, DP İlçe Teşkilatı, CHP İlçe Teşkilatı, İşadamları Karasulu Kerim Akbaş, Geyve’den Neşet Ertürk, Yaşar Bir (DP İlçe Başkanı), Ali Dilek (Kurul üyesi), Fehmi Yılmaz (İl Genel Meclis üyesi), Süleyman Şumnulu (DP üyesi), Avk. Mustafa Tığlı (DP üyesi), Neşet Ertürk (Geyve İl Genel Meclisi üyesi), Ahmet Arsan, İbrahim Kangal, Yusuf Vural, Adnan öz (Şoförler Derneği Başkanı), Ali Dilmen (Fabrikatör), İsmail Türker (İmalatçı), Fehmi Dericioğlu (Tüccar), Asım Aydın (Tüccar), Dönemin Camileri Koruma Dernek Başkanı ve Osman Erkaya (Belediye Başkan Yardımcısı ve Adapazarı il Olma Dernek Başkanı)