Merhabalar Halk54 okurları.Ben Yasin BİLGİN.Gerado Anneliğe ve Gebeliğe Destek Derneği Kurucu Başkan’ıyım.9 yıllık hemşirelik maceramda son 3 yıldır Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp(GETAT) uygulamaları ile uğraşmaktayım.Felsefesini gevşemekten alan GERADO Metodu’nun kurucusuyum.Anne adaylarımız bu yolda yalnız değilsiniz.Sistemin kamu ve özel hastane farketmeden hekime ancak muayene olmaya elvermesi sizlerin cevapsız sorularınızın artmasına sebep oluyor.İnşallah bu yolda hem anne adaylarına bir ses olmak,hem de rehber olmak istiyoruz.Bu süreçte doğumdan,doğum modellerinden,doğum korkularından,anne rahmindeki bebeğin psikolojisinden,ebevenliğe kadar geniş konulara değineceğiz.İlk konumuz sezaryen ve doğumda farkındalık.
Sezaryen ile doğan bebeklerin sayısı dünya çapında fırladı ve halk sağlığı uzmanları trendin alarm nedeni olduğunu söylüyor.(1) 2015 yılında Türkiye OECD ülkeleri arasında sezaryen doğum oranlarında birinci sırada yer almıştır.(2) 2016 yılında Türkiye’de %98 olan sağlık kuruluşunda gerçekleşen doğum oranı 2017 yılında değişmedi. Sezaryen doğumların tüm doğumlar içindeki payı %53,1 olarak gerçekleşti.(3) Uluslararası Jinekoloji ve Obstetri Federasyonu (FİGO) sezaryeni isteğe bağlı olarak değil, tıbbi nedenlerle yapılması gerektiğini belirtmektedir. Amerikan Jinekoloji ve Obstetri Birliği (ACOG) 2008’de yaptığı açıklamada 39. haftadan önce isteğe bağlı sezaryen yapılmasını kabul etmemektedir.(4)
Dünya Sağlık Örgütü yayınladığı kanıta dayalı 6 uygulamanın doğumu yöneten sağlık profesyonelleri için kılavuz olması ile; sağlıklı anne ve bebek için mümkün olan en az girişim ile güvenli bir şekilde doğal doğum eyleminin gerçekleşebileceğini ifade etmiştir.
Doğum kendi başlamalıdır.
Doğum boyunca hareket özgürlüğü olmalıdır.
Doğum boyunca gebeye duygusal ve fiziksel destek verilmelidir.
Gereksiz her türlü müdahaleden kaçınılmalıdır.
Doğumda sırtüstü yerine diğer pozisyonlar desteklenmelidir.
Doğum sonrası anne ve bebek bir arada kalmalıdır.(5)
Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği, Sağlık Bakanlığı ile birlikte “ Türkiye’de yüksek sezaryen oranlarını düşürmek için ortak eylem planı hazırlamıştır. Bu eylem planına 2011 yılı içerisinde başlanması ve sezaryen oranlarının kabul edilen stratejiler çerçevesinde , 2013’te ortalama %35’e indirilmesi planlanmıştır.(6)
Sağlık Bakanlığı – TJOD Sezaryen Oranlarını Azaltma Ortak Eylem Planı’nın hedeflediği klinik düzeyde stratejiler
Hekimler, ebeler ve diğer sağlık personelinde, gebeliğin başlangıcından itibaren vajinal doğumun özendirilmesine yönelik tutum ve davranış geliştirilmesi,
Sezaryen oranlarının analizinde Robson’s Kriterlerinin kullanılması
Hastanelerdeki travay izlem ve doğum ünitelerinde gebenin özerkliğine ve mahremiyetine özen gösterilen tutum ve davranışların geliştirilmesi,
Travay ve doğum süresince yapılan bütün müdahale ve muayene sonuçlarının travay-doğum izlemi ve kayıt formu vasıtası (partogram) ile yazılı olarak izlenmesinin sağlanması,
Obstetrik analjezi ve anestezinin yaygınlaştırılması.
Tıbbi gerekliliği olmayan sezaryenlerden kaçınma konusunda tutum ve davranış geliştirilmesi.(6)
Gebelerin %5-25’i doğum korkusu yaşamakta ve bunun anne ve yenidoğan sağlığı için ciddi sonuçları olabilmektedir.(7) Yüksek derecede endişeli anneler, hamilelik sırasında endişeli olmalarının bebeklerini olumsuz yönde etkilediği ve buna bağlı olarak azalmış seviyeler yerine artan kaygı düzeyleri yaşayabileceği mesajına karşı kendilerini suçlu hissedebilirler.(8) Antenatal korkular doğum boyunca sıkıntı ve ağrıya, acil sezaryen ve postpartum dönemde de ağır duygulanım bozuklukları riskinde artışa neden olabilmektedir.(9) “Bir Üniversite Hastanesinde Kadınların Sezaryen Doğum Tercihlerini Etkileyen Faktörler” çalışmasında elde edilen bulgulara göre kadınların çoğunluğu sezaryen doğum yapmaktadır ve sezaryen doğum tercihlerini önemli ölçüde doğum ve doğum eyleminde yaşanılan ağrıya karşı duydukları korku etkilemektedir.(10) DSÖ verilerine göre sezaryen oranları zaman içinde istisnalar hariç tüm dünya ülkelerinde belirgin derecede artmış ve DSÖ’nün önerdiği %10-15 oranının kat kat üzerine çıkmıştır. Ülkemizde de son yıllarda bu artış oldukça dikkat çekicidir. Aile hekimliği uygulaması ile ebe/hemşirelerin doğum öncesi ve esnası etkinlikleri azaltılmış ve sadece kayıt tutar hale getirilmiştir.(11)
Ülkemizde ağrısız normal doğum uygulamalarının oranı azdır. Kadınların ifadelerinde de belirttikleri gibi ağrısız olduğu için sezaryen yöntemi ile doğum tercih edilmektedir.(12) Laboratuvar ve klinik çalışmalar,anksiyete düzeyinin artması ile ağrı algılanmasının arttığını ve buna bağlı olarak analjezik kullanımının da arttığını göstermektedir.(13).Doğum ağrısının kontrolü,doğum yapan kadınlara verilen bakımın temel amaçlarından biridir. Ağrının azaltılmasında kullanılan nonfarmakolojik ve destekleyici metodlar hemşirelik uygulamalarının bir parçasıdır ve doğum eyleminde güvenle kullanılabilir.(14) Geleneksel ve tamamlayıcı tıp” fiziksel ve ruhsal hastalıklardan korunma, bunlara tanı koyma, iyileştirme veya tedavi etmenin yanında sağlığın iyi sürdürülmesinde de kullanılan, farklı kültürlere özgü teori, inanç ve tecrübelere dayalı, izahı yapılabilen veya yapılamayan bilgi, beceri ve uygulamaların bütünüdür.Batı tıbbını destekleyici ve tamamlayıcı yöntemlerdir.(15)Uluslararası sosyal bilimer ve tıp literatüründe,Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp uygulamaları mega vitaminler,bitkisel ilaçlar,diyetçeşitleri,osteopati,homeopati,masaj,akupunktur,fiziktedavi,müzikterapisi,imajinasyon,hipnoz,rahatlama teknikleri,meditasyon,reiki,yoga,dua ve telkin’e kadar uzanan geniş bir yelpazede yer alır.(16)
GERADO metodu gebeliğin 3.trimestırında 10-12 seanslık kişiye özel programla uygulanan;prana nefes teknikleri,metitatif gevşeme teknikleri,ayak refleksolojisi ve telkin kalıplarının bütüncül bir şekilde uygulandığı nonfarmakolojik bir doğuma hazırlık yöntemidir.Diğer ağrısız doğumlardan farkı ise sadece ağrıya yönelik bir uygulama olmamasıdır.Prana nefes egzersizleri ve Medidatif gevşeme teknikleriyle önce annenin rahatlaması sağlanır.Ayak refleksolojisi ile ödem,sırt ağrısı,uyusuzluk,baş ağrısı,anksiyete,stres,kabızlık gibi şikayetlerin minimize edilmesi hedeflenir.Son olarak da kişiye özel gevşeme teknikleri ve telkin kalıplarıyla birlikte ağrı kontrolü sağlanır.Bu yöntemde Gerado Profesyönelinin gebenin yanında olmasına gerek yoktur.Gebe yüksek özgüven ve rahatlıkla doğumhaneye girip doğumunu ağrı olmadan gerçekleştirir.
Yasin Bilgin
GERADO Anneliğe ve Gebeliğe Destek Derneği
Kurucu Başkanı
KAYNAKLAR
https://www.sciencealert.com/who-global-caesarean-rates-double-15-years#
Karabel M.P,Demirbaş M. ve İnci M.B.,2017, Türkiye’de ve Dünya’da Değişen Sezaryen Sıklığı ve Olası Nedenleri,Sakarya Tıp Dergisi,2017,(4):158-163
https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/27344,saglik-istatistikleri-yilligi-2017-haber-bultenipdf.pdf?0
https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/6407,dogum-ve-sezaryen-eylemi-yonetim-rehberipdf.pdf?0
http://www.acibademhemsirelik.com/e-dergi/79/makale.asp
http://www.tjod.org/saglik-bakanligi-tjod-sezaryen-oranlarini-azaltma-ortak-eylem-plani/
GÜLEÇ D.,ÖZTÜRK R.,SEVİL Ü. ve KAZANDI M,2014, Gebelerin Yaşadıkları Doğum Korkusu İle Algıladıkları Sosyal Destek Arasındaki İlişki, Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2014;24(1)
Heuvel M.I.V.D.,Donkers C.F.,Winkler I.Otte R.A. ve Bergh B.R.V.D.,2015, Maternal mindfulness and anxiety during pregnancy affect infants’ neural responses to sounds, Social Cognitive and Affective Neuroscience 2015,Mar 10(3): 453–460
DÖNMEZ S.,YENİEL Ö.A. ve KAVLAK O.,2014, Vajinal Doğum Ve Sezaryen Doğum Yapan Gebelerin Durumluk Kaygı Düzeylerinin Karşılaştırılması, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2014;3 (3)
ERGÖL Ş. ve KÜRTÜNCÜ M.,2014, Bir Üniversite Hastanesinde Kadınların Sezaryen Doğum Tercihlerini Etkileyen Faktörler, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi ,2014,26–34
BAL M.D.,YILMAZ S.D. ve BEJİ N.K.,2013, Kadınların Sezaryen Doğum Tercihleri, Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2013, Cilt 21 – Sayı 2: 139-146
DURAN E.T. ve ATAN Ş.Ü.,2011,Kadınların sezaryen/vajinal doğuma ilişkin bakış açılarının kalitatif analizi, Genel Tıp Dergisi,2011,21(3)
ERTEM G. ve SEVİL Ü.,2005, Doğum Ağrısı Ve Hemşirelik Yaklaşımı,2005, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi,2005, Cilt: 8, Sayı: 2
MUCUK S. ve BAŞER M.,2009, Doğum Ağrısını Hafifletmede Kullanılan Tensel Uyarılma Yöntemleri, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2009; 12: 3
https://getatportal.saglik.gov.tr/TR,24683/geleneksel-ve-tamamlayici-tip-nedir.html
ÇETİN O.B.,2007,Sosyoekonomi Dergisi,2007,Temmuz-Aralık,S.89-106
https://www.tuseb.gov.tr/enstitu/tacese/yuklemeler/istatistik/dogum_istatistikleri_2017.pdf
https://rapor.saglik.gov.tr/istatistik/rapor/
Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2016 Haber Bülteni, http://www.deik.org.tr/contents-fileaction-15401
