Dünyada 1,5 milyar hipertansiyon hastası var ve sayının katlanarak arttığı kaydediliyor. Avrupa Kardiyoloji Derneği ve Türk Kardiyoloji Derneği kılavuzlarına göre, kan basıncının 140/90 mmHg’nin üzerinde olması, tansiyon hastalığı olarak değerlendiriliyor.
Amerikan Kardiyoloji Derneği’nin son kılavuzunda 130/80 mmHg basıncın üstünün hipertansiyon yani yüksek tansiyon olarak kabul edildiği açıklandı. Türkiye’de hipertansiyon sıklığı yüzde 25-32 arasında ve dünyadaki ortalamanın üzerinde artarak vücudun tüm sistemlerine yönelik hastalıklarla toplumumuzun sağlığını riske atan bir boyuta ulaştı. Hendek İlçe Sağlık Müdürlüğü toplumu hipertansiyon konusunda bilgilendirmek ve erken evrede değiştirilebilir risk faktörlerini azaltmak amacıyla bire bir eğitimlerle bilgilendirmelerde bulunuyor. Hendek İlçe Sağlık Müdürlüğü Sağlığın Geliştirilmesi ve Eğitim Birimi tarafından hazırlanan bilgi notları ve tansiyon takip çizelgelerinin topluma dağıtıldığı çalışmalarda erken farkında olunarak risklerin azaltılması hedefleniyor.
Hipertansiyonun yıllarca hiçbir belirti vermeden sinsice ilerlediğini belirten sağlık personeli , fark edildiğinde vücutta önemli hasarlar oluşmuş ve geç kalınmış olabileceğini kaydediyorlar. Hatta bazen yüksek tansiyona bağlı ani ölümler yaşandığını ifade ediyorlar. Toplum sağlığı açısından ele alındığında, hipertansiyonun çok ciddi ancak yeterince ciddiye alınmayan ulusal ve küresel bir sorun olduğunu görülüyor. Risk faktörü olmasa dahi her erişkinin yılda en az iki kez kan basıncı ölçümü yaptırması bu sorunun önüne geçilmesinde rol oynadığını ifade eden uzmanlar toplumun sağlık bilincinin yükseltilmesinin önemine değiniyor.
Hipertansiyon konusunda şu ayrıntılara önemle vurgu yapılıyor:
Kan basıncının çok değişken ve aynı kişide bile aynı gün içinde değişebiliyor. Değerler normal günlük aktivite sırasında yükselir ya da düşer. Örneğin, egzersiz, konuşma, stres kan basıncını yükseltir. Gündüz daha yüksek, gece daha düşüktür. Yazın düşük, kışın daha yüksektir. Kan basıncı, özellikle de sistolik basınç (büyük tansiyon) yaşla yükselir. Erişkin yaşlarda kan basıncı kilo ile yakın ilişkilidir. Kilo alınmasıyla yükselir, kilo verilmesiyle düşer.
Kalp-damar hastalığı riskini yükselten hipertansiyon (felç) inmeye sebebiyet vererek yaşam süresini kısaltabiliyor. Bu nedenle de tedavi edilmesi gerekiyor. Tedavi edilmeyen yüksek tansiyon beyin dolaşımı, kalp, damar, göz ve böbrek hastalıkları için ciddi oranda hastalığa ve ölümlerde artışa neden oluyor.
Hipertansiyon risk faktörleri
· Sigara içmek (pasif içicilik dahil)
· Aşırı kilo
· Hareketsiz yaşam
· Sağlıksız beslenme
· Aşırı tuz tüketimi
· Stresli yaşam
· Alkol tüketimi
· Şeker hastalığı (diyabet)
· Ailede hipertansif bireyler olması
· Uykuda solunum durma bozukluğu (uyku apnesi) Kronik uykusu Bazı ilaçlar (ağrı kesiciler, doğum kontrol hapları, soğuk algınlığı hapları, bazı burun spreyleri)
Hipertansiyon dünyadaki her sekiz ölümden birinin doğrudan sebebini oluşturuyor. Bu hastalık ayrıca yaşam kalitesini bozuyor, iş gücü kaybına ve sağlık harcamalarında ciddi artışlara neden oluyor.
Diyabet ve hipertansiyon ilişkisi
Şeker hastalarında hipertansiyon iki kat daha fazla görülüyor. Hipertansiyonda kalp-damar hastalığı, felç, kalp yetmezliği, atriyal fibrilasyon, kronik böbrek hastalığı ve periferik damar hastalığı riskinin iki kat arttığı biliniyor.
Şeker hastalığı ve hipertansiyon beraberliğinde bu riskler yüzde 50 ve daha çok yükseliyor, ölüm olasılığı da artıyor. Bu nedenle, şeker hastalarında kan basıncı yakından izlenmeli ve mutlaka kontrol altında tutulmalı.
Hipertansiyon risk faktörünü azaltan adımlar
· Tuzu kısıtlayın.
· İdeal kilonuzu koruyun ve fazla kilonuz varsa diyet yaparak kilolardan kurtulmaya çalışın.
· Meyve ve sebze tüketiminizi artırın ve doymuş yağ alımını azaltın.
· Düzenli fiziksel aktivite yapın. En az günde 20 dakika tempolu yürüyüş yapın.
· Tütün mamülleri alışkanlığınız varsa bırakın.
· Kafein alımınızı azaltın.
· Stres azaltıcı yöntemleri deneyin. Rahatlatıcı egzersizlerinin, nefes terapileri ve yoganın, tansiyon düşürülmesine yardımcı olduğu gösterilmiştir.
· 'Sağlıklı' diye fazla miktarda maden suyu veya soda tüketmeyin. Bu tür içecekler tuz içerir ve tansiyonu yükseltir.
Hendek İlçe Sağlık Müdürlüğü sağlık çalışanları ilçe pazar yerinde kronik hastalıklar , kadına yönelik şiddet broşürleri ve KETEM ekibinin kanser taramaları konularındaki bilgilendirmeleri ile bir dizi koruyucu sağlık içeriklerini toplumla paylaşıyor.
Bilgi Notu Hazırlayan : Uz. Hemşire Deniz De Asis
Kaynaklar: 1- ESC/ESH Guidelines on Arterial Hypertension (Management of)
ESC/ESH Guidelines on Arterial Hypertension (Management of)
ESC Clinical Practice Guidelines
