İşyerlerinde kullanılan kimyasallardan dolayı patlama riskleri ortaya çıkabilir veyahut da patlamalar yaşanabilir. Bunun neticesinde de büyük maddi zararlar ve hem de en üzücü tarafı çok sayıda vefat ve yaralı haberleri ile karşı karşıya kalınıyor.
Sırasıyla 2016, 2017, 2018 yıllarında olan ölümlü iş kazalarının SGK istatisliklerine bakıldığında 1405, 1633 ve 1541 ölümlü iş kazasının yaşandığını görebilmekteyiz. Kimya mühendisleri odasının paylaşmış olduğu veriler ile yıllık ortalama SGK ölümlü kaza sayıları karşılaştırıldığında yangın ve patlamalar ile vefat eden çalışanların toplam ölümlü kazalara oranı yaklaşık %2’lik kısmını oluşturmakta olup bu kazaların aslında tümü önlenebilir kazalar olduğu da ortadadır.
6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunda da belirtildiği üzere ‘işveren çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür’ ibaresi işverenin bu anlamda da işyerindeki bütün eksiklikleri aksaklıkları giderip tüm tedbir ve önlemleri almış olması gerekmektedir. İşyerlerinde patlayıcı ortam oluşma olasılığı bulunan kısımlarda işverenin patlayıcı ortam ile alakalı tüm tedbirleri alması elzem ve yükümlülüktür. Patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan işyerlerine, işverenler mutlaka Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelikte belirtildiği üzere Patlayıcı ortam değerlendirmesi yani patlamadan korunma dokümanı hazırlatmakla yükümlüdürler.
Boyahaneler, kimyasal madde depoları, akü şarj istasyonlarının bulunduğu kapalı alanlar, proseslerinde toz oluşan işletmeler (un ve yem fabrikalar, çay harmanlama tesisleri vb.) patlayıcı ortam değerlendirmesi yapmak zorundadırlar. Yapılan bu değerlendirmeler: TS EN 60079-10-1/2/2015 Patlayıcı ortamlar-alanların sınıflandırılması standartlarında belirtilen formüller ve bu standartta belirtilen metadolojiden yararlanılarak uzman kişiler/ekiplerce yapılmaktadır. Yapılan ölçümler ve değerlendirmeler sonucu tehlikeli bölgeler ve bu bölgelerin mesafeleri ile bulunan tehlikeli bölgelerin tedbirlerinin neler olması gerektiği, tehlikeli bölgelerde uygunsuzlukların giderilmesi gerektiği konusunda tavsiyeler sunularak ortamın daha güvenli, patlama ihtimalinin düşük hale getirilmesi için çalışmalar yapılmasını sağlayacaktır. Bir örnek verecek olursak, yapılan ölçümler ve değerlendirmeler sonucu bölge sıfır olarak karşımıza çıkan bir alanda patlayıcı ortam olma ihtimali yüksek demektir ki bu ortamlarda elektrikli ekipman kullanılmaması gerekir. Kullanılması zorunlu ise de exproof yani ark yapmaz güvenli ekipmanların kullanılması tavsiye edilir.
Bu bağlamda oluşturulacak olan patlamadan korunma dökümanlarının işverenlere yol gösterici birer doküman olarak sunulması ve işverenlerin doküman içerisinde belirtilen uygunsuzlukları gidermesiyle patlamaya karşı korunmada önemli adımlar atılabilecektir. Püf nokta ise her kısımda olduğu gibi belirtilen uygunsuzlukların giderilmesidir.
Ufuk DURSUNOĞLU
İş Güvenliği Uzmanı –İlk Yardım eğitmeni
