Sakarya’da 1970 yılı sonrası ve günümüze kadar 11 ayın sultanı ramazan bayramı yani “şeker bayramı “ 7'den 70'e yetişkinler çocuklar nasıl yaşardı bayramda neler önemliydi.
Ramazan Bayramları 1970'lerde henüz akıllı cep telefonu ve internet hayatımızda yok iken Sakarya'da çocuklar ve yetişkinler Ramazan Bayramlarını büyük bir coşkuyla kutlardı.
Benim çocukluğumda yaşadığım köyde ve tüm köylerde şehirlerde Bayramdan önce evler temizlenir, yeni giysiler ve bayramlıklar alınır, evlerde hamur işiyle beraber ikramlık tatlılar ve börekler pişirilirdi.
Bayram büyük heyecan verirdi.
Yeni giysiler giyilir, bayram namazına gidilir, ardından mezarlıklara gidilir, orada çok sevdiğimiz kaybettiğimiz kişilere dua ederdik. Akrabalar ve komşular ziyaret edilirdi. Dini Bayram sabahı erkenden kalkılır, büyüklerin elleri öpülür ve bayramlaşılırdı.
Çocuklar, bayram harçlıklarını büyüklerinden alır, şekerleme ve oyuncaklarla eğlenirlerdi.
Bayramın önemli bir geleneği de "geleneksel bayramlaşma" idi. Bu gelenekte, aile büyükleri ve komşular ev ev dolaşarak bayramlaşırdı köy meydanında toplanılır gençler yaşılar kadınlar ayrı ayrı toplanır bayramlaşma olur eğlence ve amaçlı yarışlarda yapılırdı.
Bayramın son günü ise uzakta illerde çalışmak için yaşadığı şehirlerden bayram sonunda yeniden geriye dönmek durumunda olan gurbetçi aile bireyleri annesine babasına ya da akrabalarına gelen kişiler "veda yemeği" yenir ve bayramın sona ermesiyle hüzün yaşanırdı.
Dijital bayramlaşma
1990'lar ve 2000'lerde Sakarya'da Ramazan Bayramları 1970'lere göre daha modern bir şekilde kutlanmaya başladı.
Alışveriş merkezleri ve eğlence mekânları bayramda daha fazla tercih edilmeye başladı. Çocuklar için özel bayram programları ve etkinlikleri düzenlenmeye başladı. Bayramlaşma telefonla ve sosyal medya üzerinden de yapılmaya başlandı. Buna karşın, geleneksel bayramlaşma ve aile ziyaretleri hala önemli bir yer tutmaya devam etti.
Covid-19 bayrama etki etti
2020'lerde Covid-19 salgını bayramların kutlanma şeklini önemli ölçüde değiştirdi. Sosyal mesafe ve hijyen kuralları nedeniyle bayramlaşmalar daha az sayıda kişiyle ve daha temkinli bir şekilde yapılmaya başladı. Teknoloji bayramlaşmada daha da önemli bir rol oynamaya başladı. Salgın nedeniyle yaşanan ekonomik sıkıntılar da bayramların kutlanma şeklini etkiledi.
Ben şahsen 1970'lerde ve 1980'lerde kutlanan bayramların daha samimi ve sıcak olduğunu düşünüyor o sıcaklığı artık günümüzde bulmak çok zor oldu.
Teknolojinin gelişmesi ve modernleşmenin bayramların ruhunu bir nebze değiştirdiğini düşünüyorum. Aile büyüklerinin ve komşuların bir araya gelerek bayramlaşmasının önemini halen çok önemdir.
Bayramların sevgi, saygı ve paylaşma duygularını pekiştirdiğini ve insanların birbirleriyle yakınlaşmasını sağladığına inanıyorum.
Bayram insanları kaynaştırır.
Benim kişisel değerlendirmem Sakarya'da yaşadığı Ramazan Bayramları, zaman içinde önemli değişimlere uğramıştır. 1970'lerin samimi ve sıcak bayramları yerini daha modern ve teknolojik bayramlara bırakmıştır. Buna karşın, bayramların özünde yatan sevgi, saygı ve paylaşma duyguları hala değişmeden varlığını sürdürmektedir. Her bireyin bayrama bakışıdeneyimi geçmişte farklı olabilir. Dini ve mili bayramlar toplum mili manevi değerini artırır toplumun gelenek görklerini yaşatılması kültürel sosyalleşme olarak sürdürmesine vesile olurlar.
Ebediyete irtihal eden şehitlerimize dualar ediyor, gazilerimizde saygılarımızı sunuyor, güzel ülkemizin 85 milyon nüfusumuzun Türkiye vatandaşlarımızın bayramını en içten dileğimle kutluyorum.
