Sakarya'da KGS denetiminden geçen 4 firmaya ait 6 hazır beton üretim tesisine ait beton basınç dayanımlarının standartların çok üzerinde olduğunu ortaya koyan Rapor, yapı kalitesi için KGS belgeli betonların tercih ve teşvik edilmesi gerektiğine dikkat çekti.
Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası, oda üyelerinden gelen şikâyetler üzerine inşaatlarda standart dışı beton kullanımının engellenmesi için neler yapılabileceğini tespit etmek amacıyla Beton Araştırma Komisyonu kurdu.
T.C. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü yetkilileri, yapı denetim firmaları, yapı laboratuvarlarının temsilcileri ve beton firmaları ile bir dizi toplantı yapan Komisyonun hazırladığı raporda Sakarya'da kullanılan betonların çok büyük bölümünün standart dışı olduğu iddia edildi. Bu iddialar üzerine Türkiye Hazır Beton Birliği Sakarya'daki beton kalitesiyle ilgili bir rapor hazırladı.
Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB), Türkiye'de standartlara uygun beton üretilmesi ve inşaatlarda doğru beton uygulamalarının sağlanması için 33 yıldır çalışmakta, kalite, çevre, sürdürülebilirlik ve iş güvenliği uygulamalarıyla inşaat, hazır beton ve ilgili sektörlerin gelişimine büyük katkı sağlamaktadır. THBB'ye üye 69 hazır beton firması, Türkiye'de dökülen betonların yaklaşık %65'ini oluşturmaktadır.
Topraklarının büyük bölümü deprem riski altında olan ülkemizde yapı kalitesinin artırılması, standart dışı ve düşük kaliteli hazır beton dökümünün önlenmesi, hazır betonun üretim yerinde ve sahada denetimi amacıyla THBB tarafından 1995 yılında "Kalite Güvence Sistemi (KGS)" kurulmuştur.
THBB'ye üye olacak şirketlerin bütün hazır beton tesislerinde standartlara uygun üretim yapması, Türkiye Hazır Beton Birliği KGS İktisadi İşletmesinin (KGS) sürekli habersiz denetimlerine tabi olarak KGS Uygunluk Belgesi alması; uygun laboratuvar bulundurması; teknik, çevre, iş sağlığı ve güvenliği, yasal ve etik kriterleri eksiksiz yerine getirmesi zorunludur.
Kalite Güvence Sistemi, faaliyetlerini 2004 yılında yeniden yapılandırarak KGS İktisadi İşletmesi adı altında sürdürmektedir. KGS İktisadi İşletmesinin yönetimi için "Kalite Güvence Sistemi Kurulu" adı altında tarafsız bir kurul oluşturulmuştur. Kurul, hiçbir ilgili tarafın çoğunluk olmadığı bağımsız bir yapıya sahiptir.
Türkiye'nin her yerinde KGS sistem denetimleri yılda bir kez, ürün denetimleri habersiz olarak yılda 3 kez yapılmaktadır. Bu uygulamada, KGS Denetim Ekibi hazır beton firmasına ait seyir halindeki dolu bir transmikseri izleyerek gittiği şantiyeden numuneler almakta ve THBB laboratuvarında basınç dayanım deneyi yapılarak raporlanmaktadır.
Sakarya'da 4 firmaya ait 6 hazır beton üretim tesisi KGS denetiminden geçmektedir
Sakarya ilinde faaliyet gösteren hazır beton üreticisi firmalardan 4'ü KGS tarafından belgelendirilmektedir. Bu 4 firmaya ait 6 hazır beton üretim tesisi için 2020 yılı içerisinde 9 adedi C25/30, 8 adedi C30/37 ve 1 adedi C40/50 dayanım sınıfı hazır betonlardan olmak üzere toplamda 18 adet habersiz ürün denetimi gerçekleştirilmiştir. Habersiz ürün denetimlerinde alınan numuneler TS EN 206 ve TS 13515 Standardı'na göre değerlendirildiğinde hiçbiri olumsuz olarak sonuçlanmamıştır. Denetimlerinde ağırlıklı olarak C25/30 ve C30/37 dayanım sınıfında üretilmiş hazır betonlar ile karşılaşılmış olup bu sınıflara ait dağılım aşağıdaki grafikte görülmektedir.
TS EN 206 ve TS 13515 standartları gereği ürün denetimlerinde alınan numunelere ait ortalama basınç dayanımı olan "fck" için minimum "fck+1" şartının sağlanması gerekmektedir. Buna göre
- C25/30 dayanım sınıfında silindir numuneler için 26 Mpa, küp numuneler için 31 Mpa,
- C30/37 dayanım sınıfında silindir numuneler için 31 Mpa, küp numuneler için 38 Mpa
- C40/50 dayanım sınıfında silindir numuneler için 41 Mpa, küp numuneler için 51 Mpa
ortalama dayanım elde edilmelidir.
Ayrıca standart gereği gerçekleştirilen ürün denetimlerinde minimum basınç dayanımı sınıfı "fci" için sınır değer "fci – 4" şartını sağlamalıdır.
Bu bilgiler ışığında habersiz ürün denetimlerinde karşılaşılan basınç dayanım sınıflarına ait ortalama dayanım sonuçları ile TS EN 206, TS 13515 standartlarına göre belirlenmiş alt sınırlar aşağıdaki grafikte verilmiştir.
(Bkz. 2020 Yılı Sakarya İli Hazır Beton Denetim Ortalamaları Grafiği)
KGS belgeli tesislerin beton basınç dayanımları standartların çok üzerindedir
Denetimlerde en çok karşılaşılan C25/30 dayanım sınıfında ortalama 46,04 Mpa, C30/37 dayanım sınıfında ortalama 51,64 Mpa ve C40/50 dayanım sınıfında ortalama 66,22 Mpa olarak gözlenmiştir. Yukarıdaki grafikte de görüldüğü üzere Sakarya ili genelinde KGS tarafından belgelendirilmiş hazır beton üretim tesislerinin habersiz ürün denetimlerinde tespit edilen beton basınç dayanım sonuçları, standartların belirlediği sınır değerin çok üzerindedir.
Deney sonuçlarını etkileyen bütün gereklilikler sağlanmalıdır
Yapı Denetim Sistemi'nde son yıllardaki olumlu gelişmelere rağmen, çok hassas bir konu olan sahada doğru numune alınması, hâlen en önemli sorunlardan birisi olmaya devam etmektedir. Yapı laboratuvarlarının deney sonuçlarını etkileyen birçok unsur bulunmaktadır. Bunlar; numunelerin uygun bir şekilde el arabasında ya da uygun bir araçta iyi bir şekilde karıştırılması, uygun numune kalıplarına konularak sıkıştırılması, şantiyede uygun koşullarda saklanıp taşınması, uygun kür edilmesi, eğer silindir numune ise doğru başlıklama yapılması ve test presinde doğru kırılmasıdır. Bu unsurlardan biri veya birkaçı aksadığında, üreticinin ürettiği uygun kalitedeki beton, standart dışı çıkabilmektedir.
Yapı kalitesi için KGS belgeli betonlar tercih ve teşvik edilmelidir
Sonuç olarak; Sakarya iline ait yukarıdaki KGS istatistiki verilerinin de ışığında, merdiven altı kalitesiz beton üretiminin, haksız rekabetin engellenmesi ve ülkemizdeki yapı kalitesinin arttırılması adına THBB üyesi olan firmalardan temin edilen KGS belgeli hazır beton kullanımının tercih ve teşvik edilmesi çok önemlidir. Ayrıca yapı denetim laboratuvarlarının daha sık denetlenmesi gerekmekte olup, sahadaki muhtemel yanlış uygulamaların kaliteli beton üreten firmaları da mağdur edebileceği unutulmamalıdır.
