CHP Adapazarı İlçe Başkanı Füsun Çetin, İstanbul Sözleşmesi ile ilgili yazılı bir açıklama yaptı.
Çetin açıklamasında şunları kaydetti:
Türkiye'nin Sözleşme'den çekilmesi, iktidarın kadına verdiği değerin bir göstergesi. Toplumda kadını nereye koyuyor, kadına nasıl bir rol biçiyor, bu kararla bunu görüyoruz.
Türkiye, İstanbul Sözleşmesi ya da Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi'ni ilk onaylayan ülke. 24 Kasım 2011'de TBMM, 247 milletvekilinden 246'sının kabul, 1 milletvekilinin çekimser oyu ile Sözleşme'yi uygun bulan 6251 sayılı kanunu kabul etti. Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin dönem başkanlığının Türkiye'de olduğu sırada imzalanan Sözleşme'de "Kadına karşı şiddet alanında ilk uluslararası belge olan söz konusu Sözleşme'nin müzakere sürecinde ülkemiz tarafından öncü rol oynanmıştır." İfadesine yer verdi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan TBMM'ye yolladığı tasarının gerekçesinde Sözleşme'nin hazırlanması ve sonuçlandırılmasında Türkiye'nin öncü rol oynadığına dikkat çekti. Sözleşme'ye "taraf olunmasının ülkemize ilave bir yük getirmeyeceği ve ülkemizin gelişen uluslararası saygınlığına olumlu katkıda bulunacağını" belirtti. Böylesine bir uluslararası başarıya imza attığımız için ülkede bir sevinç havası doğdu.
Bütün bunlardan 10 yıl sonra bir gece yarısı ansızın bir Cumhurbaşkanı Kararıyla Sözleşme'den çekildik.
Adı İstanbul olan, İstanbul'da imzaya açılması için büyük bir çaba gösterdiğimiz ve ilk onaylayan ülke olduğumuz Sözleşme'den neden çıktık sorusunun yanıtını bilmiyoruz. Hükümet ya da Cumhurbaşkanı, bir gerekçe göstermedi. Sadece Cumhurbaşkanı, "Gireriz, girdiğimiz gibi de çıkarız." dedi. Hepsi bu. Sanırsınız ki İstanbul Sözleşmesi bir otel lobisinin döner kapısı. İstediğiniz zaman girersiniz, istediğiniz zaman girdiğiniz gibi çıkarsınız. Demokrasiyle yönetilen ülkeleri demokrasiyle yönetilmeyen ülkelerden ayıran önemli bir ölçüt de hesap verilebilirlik ilkesi. Demokrasilerde kararlardan sorumlu olanlar, aldıkları kararların nedenlerini kamuoyuna açıklarlar. Sözleşme'nin sakıncalı yönleri varsa, neden onu okumayıp koşa koşa ilk imzacısı olduk? Çekince bile koymadık. Böyle bir davranış devlet ciddiyetiyle bağdaşır mı?
İç hukuk bakımından yok hükmünde olan çekilme kararı, uluslararası hukuk bakımından geçerli midir?
İstanbul Sözleşmesi'nin 80. Maddesi gereğince, Sözleşme'ye taraf devletler, Avrupa Konseyi Genel Sekreter'ine üç ay önceden yapılacak bir bildirimle Sözleşme'den çekilebilir. Viyana Andlaşmalar Sözleşmesi'nin 46. Maddesi Sözleşmelere katılmaya ilişkin. Buna göre, bir devlet bir Sözleşme'ye katılma iradesinin iç hukuktaki eksiklikler nedeniyle geçersiz olduğunu ileri süremez. Sözleşme'ye katılmak konusunda bu ilke elbette sözleşmeden çekilmek için de geçerli. Başka bir deyişle, iç hukukun önemli bir kuralını açıkça ihlal eden bir çekilme bildirimi uluslararası hukuk bakımından da geçerli olmaz. Sözleşme'ye taraf devletlerin ve uluslararası kamuoyunun tepkisi de bu konuda belirleyici bir etken.
Türkiye'nin İstanbul Sözleşmesi'nden çekilmesi kadın hakları ve kadını korumak için yapılmış ulusal yasalar ve başka uluslararası belgeleri de etkileyecek. Örneğin, "Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair", 6284 sayılı yasada, yasanın İstanbul Sözleşmesi'ni esas aldığı belirtilir. Şimdi 6284 sayılı yasanın dayandığı temel ortadan kaldırılmış bulunmakta.
Öte yandan, İstanbul Sözleşmesi'nin dayandığı temel olan B.M. Kadına Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi'nin (CEDAW), İstanbul Sözleşmesi'yle ortak maddeleri var. Örneğin, İstanbul Sözleşmesi'nden çıkılma gerekçelerinden biri olan, kadın ve erkeğin stereotip rollerine ya da kadına toplumda ikinci derece rol tanınmasına ilişkin adet ve geleneklerin değiştirilmesi konusundaki 12 maddesi, CEDAW'ın aynı konudaki 5. Maddesiyle aynı. Ayrıca, CEDAW cinsiyet temelinde ayrımcılığı yasaklıyor. O zaman CEDAW'dan da çekilecek miyiz bir gece yarısı kararnamesiyle?
LGBTİ+'ların şiddete karşı korunması, eşit haklara sahip olmasına ilişkin AİHM'in pek çok kararı var. Bu böyle diye, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nden çekilecek miyiz?
İstanbul Sözleşmesi'ne taraf olmayan devletler de var. Ama taraf olduktan sonra çekilmenin başka bir anlamı var. "Sözleşme'nin getirdiği ve şimdiye dek kabul ettiğim yükümlülüklerden vazgeçtim. Kadını şiddete karşı korumak konusunda uluslararası bir yükümlülüğüm artık yok." mesajı veriliyor. Uluslararası alanda Türkiye'nin karşılaştığı büyük tepkinin nedeni böyle bir mesaj verilmiş olması. Türkiye, Sözleşme'ye taraf olmasaydı, böyle ağır bir tepkiyle karşılaşmayacaktı.
Türkiye'nin Sözleşme'den çekilmesi, iktidarın kadına verdiği değerin bir göstergesi. Toplumda kadını nereye koyuyor, kadına nasıl bir rol biçiyor, bu kararla bunu görüyorsunuz. İktidarın önde gelenleri kadına çok önem verdiklerini, kadını şiddete karşı korumak için ulusal düzeyde önlem alacaklarını söylüyorlar. Hiç mi hiç inandırıcı olmayan bu söylemler şu noktayı gözden kaçırıyorlar:
AİHM'in Opuz/ Türkiye kararında ya da Sözleşme'de de belirtildiği gibi, şiddetin temelinde kadın-erkek eşitsizliği yatıyor. Kadınla erkeğin her alanda gerçek eşitliğini sağlayamadığımız takdirde, şiddeti önleyemezsiniz. Kadın – erkek eşitliğinin sağlanması, erkeğin kadın üzerindeki tahakkümünün, egemenliğinin sona erdirilmesine bağlı. Derin tarihsel kökenleri olan tahakküm ilişkinin sona erdirilmesi kolay değil. Her şeyden önce küçük yaşlarda çocuklara bu yönde eğitim verilmesini gerektiriyor. Bu da bizi toplumsal cinsiyet eşitliğine götürüyor.
İstanbul Sözleşmesi'nin verdiği bir mesaj da kadına karşı ev içi şiddetin özel alana ait bir sorun olmadığı. Ailenin kutsallığı ya da korunması kılıfı altında kadına karşı ev içi şiddetinin meşrulaştırılmasına izin verilmemesi önem taşıyor. Sözleşme bunu sağlamaya çalışıyor.
İstanbul Sözleşmesi, kadına karşı şiddeti önleyici ve şiddet kurbanlarını koruyucu hükümler içeriyor. Şiddete başvuranlar hakkında etkili bir soruşturma yapılması, caydırıcı cezalar verilmesini öngören ayrıntılı hükümlere yer veriyor. 6284 sayılı yasada, şiddet faillerinin cezalandırılması konusunda özel hükümler yok. TCK'nın genel hükümlerine bırakılıyor.
Türkiye'nin İstanbul Sözleşmesi'nden çekilerek üstünden attığı yükümlülükler işte bunlar.
Kadının, erkekle eşit, bağımsız bir birey olarak kendi yaşamıyla, kendi bedeniyle ilgili kararları vermesi, kendi yaşam öyküsünü yazması, tahakküm ilişkisinin sona erdirilmesi, demokrasiyle yakından ilişkili. Toplum üzerinde kurulan tahakkümün, baskının ilk kurbanları kadınlar oluyor. O nedenle, bu iktidarın, demokratik bir toplum varsayımından hareketle hazırlanan İstanbul Sözleşmesi'nden çıkmasını anlamak güç değil
İstanbul Sözleşmesi kadınların yaşamları üzerinde halihazırda olumlu bir etkiye sahip. Hükümetleri kadına yönelik şiddeti önlemeye, mağdurları korumaya ve yardım etmeye ve failleri cezalandırmaya çağırmak, bu tür şiddete son vermek için kapsamlı bir çabayla, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin çok önem verdiği bir değer olan şiddet mağduru kadınların saygınlığını geri kazanmak anlamına gelir. İstanbul Sözleşmesi, kadınlar ve kızlar için değişimde önemli bir rol oynamaktadır. Herkes için, daha iyi bir gelecek için hükümet İstanbul sözleşmesinden çekilme kararını acilen iptal etmeli sözleşmenin tarafı olarak yükümlülükleri yerine getirmelidir.
