Gökçe Yolcu
Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat, bir dizi ziyarette bulunmak üzere Sakarya’ya geldi. İlk olarak Sakarya Valiliğini ziyaret eden Bakan Bolat’ı Vali Rahmi Doğan ve protokol üyeleri karşıladı.
Vali Doğan’dan şehir ile ilgili brifing alan Bakan Bolat, daha sonra Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ve Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası (SATSO) ev sahipliğinde gerçekleştirilen “Ağustos 2025 Dış Ticaret Rakamları basın toplantısına katıldı.
Toplantıya Bakan Bolat, Vali Doğan, TİM Başkanı Gültepe, SATSO Başkanı Akgün Altuğ’un yanısıra; AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve Seçim İşleri Başkanı Ali İhsan Yavuz, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu (KEFEK) ve AK Parti Sakarya Milletvekili Çiğdem Erdoğan, AK Parti Sakarya Milletvekilleri Lütfi Bayraktar ve Ali İnci, Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanı Yusuf Alemdar, SATSO Meclis Başkanı Erdem Ercan, AK Parti İl Başkanı Yunus Tever, STK temsilcileri, meclis üyeleri ve iş insanı katıldı.
Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat, Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası (SATSO) Ali Coşkun Konferans Salonu’nda TİM Başkanı Mustafa Gültepe ile düzenlediği basın toplantısında, Ağustos ayı dış ticaret rakamlarını açıkladı.
Dış ticaret açığındaki azalışa dikkat çeken Bakan Bolat, "Bu yıl %16.7 azalışla 4 milyar 168 milyon dolara gerilediğini görüyoruz. Bu da son 46 ayın, yani yaklaşık son 4 yılın aylık en düşük dış ticaret açığıdır" dedi.
"SAKARYA'DAN REKOR İHRACAT"
Sakarya'nın dış ticaret verilerini de açıklayan Bakan Bolat, "Ağustos ayında Sakarya’nın ihracatı, (geçen yılın aynı ayına göre %5,9 azalarak) 610,3 milyon dolar olmuştur. Bu ihracat verisiyle Sakarya 81 ilimiz arasından 11’inci sırada yer almıştır. Ocak-Ağustos döneminde ise (geçen yılın aynı dönemine kıyasla %9,1 azalarak) 5,9 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. Ticaret Bakanlığı olarak ihracatımızı artırmak, cari işlemler açığını azaltmak ve ekonomik büyümeye katkı sağlamak amacıyla çalışmalarımızı sürdüreceğiz. İhracatta sloganımız, "Asla geriye düşmek yok, daima yükseğe çıkmak var" dedi.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın açıklamaları şu şekilde:
Bilindiği üzere küresel belirsizliklere rağmen ekonomimiz, dayanıklılığını korumakta; son verilere göre, 2025 yılı ilk çeyreği itibarıyla yıllıklandırılmış küresel ihracattan aldığımız pay da %1,07 (%1,066) olarak gerçekleşmiştir.
TÜRKİYE EKONOMİSİ
1 Eylül Pazartesi günü açıklanan GSYH verilerine göre yılın 2. çeyrek büyüme verileri bize kararlılıkla uyguladığımız ekonomik programın olumlu sonuçlarını almaya devam ettiğimizi göstermiştir. Pandemide dahi büyüme performansını sürdürmeyi başaran Türkiye ekonomisi; 2020 yılında %1,8, 2021 yılında %11,8, 2022 yılında %5,4, 2023 yılında %5,0, 2024 yılında ise %3,3 oranında büyümeyi başarmıştı.
2025 yılı ilk çeyreğinde %2,3 olarak gerçekleşen büyüme hızımız (Daha Önce %2 Olarak Açıklanan İlk Çeyrek Verileri Güncellenmiştir), yılın 2. çeyreğinde ise ivmelenerek %4,8 oranında gerçekleşmiştir. Böylece ekonomimiz, son 20 çeyrektir üst üste büyümeye devam etmiştir.
• Bu büyüme hızı ile, verisi açıklanan OECD ülkeleri arasında en hızlı büyüyen 2’nci, G20’de ise 4’üncü ülke olduk.
• Böylece yılın ilk yarısında yıllık büyümemiz %3,6 olarak gerçekleşmiştir.
• Büyümenin detaylarına baktığımızda, %4,8’lik büyümede yatırımların katkısı 2,2 yüzde puan olmuştur. Yani büyümenin yaklaşık %46’sı yatırımlardan gelmiştir.
• Yüksek teknoloji üretimimizin desteği ile imalat sanayimiz 12 çeyreğin en iyi performansını göstererek %7,0 büyümüş ve büyümeye 1,1 yüzde puan katkı vermiştir.
Cari fiyatlarla GSYH verilerine baktığımızda da 2002 yılında 238,7 milyar dolar olan cari fiyatlarla GSYH, 2023 yılında tarihimizde ilk kez 1 trilyon dolar eşiğini aşarak 1 trilyon 153 milyar dolara ulaşmış; 2024 yılında ise 1 trilyon 358 milyar dolara yükselmiştir.
• Yılın 2. çeyreği itibarıyla ise yıllıklandırılmış olarak 1 trilyon 474 milyar dolara ulaşarak rekorunu tazelemiştir. İnanıyorum ki, 2025 yılında yüksek gelirli ülkeler grubuna gireceğiz.
• Üretim, yatırım ve ihracat artışı, işgücü göstergelerine de yansımaktadır. Son açıklanan verilerde işsizlik oranı 2025 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre 0,4 puan azalışla %8,0 seviyesinde gerçekleşmiştir.
• Böylece işsizlik oranı 2005 Ocak ve 2025 Temmuz arası en düşük seviye olarak gerçekleşmiştir. Son 27 aydır tek haneli seyrini sürdürerek %10’nun altında kalmıştır.
• Ayrıca, enflasyon tarafında da olumlu gelişmeler yaşıyoruz. TÜİK verilerine göre Ağustos ayında; yıllık tüketici enflasyonu %32,95’e (Ağustos 2024 oranı %51,97) gerilerken, aylık artış yalnızca %2,04 oldu.
2025 AĞUSTOS AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ ÖZETİ
• Sizlere konuşmamın başında Ağustos ayı dış ticaret rakamlarına ilişkin özetleri vermek istiyorum.
• 2025 yılı Ağustos ayında ihracatımız %0,9 azalışla 21 milyar 795 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
• 2025 yılı Ağustos ayında ithalatımız %3,9 azalışla 25 milyar 963 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylece 11 ay sonra ithalatımız gerilemiştir. (Eylül 2024: %1 gerileme) ve son 14 ayın (2024 Haziran ayından itibaren) en düşük ithalat rakamı kaydedilmiştir.
• Dış ticaret açığı %16,7 azalışla 4 milyar 168 milyon dolar ile son 46 ayın en düşük dış ticaret açığına gerilemiştir. (son 46 ayın, Ekim 2021: -1,5 milyar dolar)
• Ağustos ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı, %83,9 olarak gerçekleşmiştir. (2024 Ağustos ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı (%81,5)
• Böylece, son 46 ayın en yüksek ihracatın ithalatı karşılama oranına ulaşılmış oldu.
2025 YILI AĞUSTOS AYI İHRACATI
• 2025 Ağustos ayında ihracatımız, geçen yılın aynı ayına göre %0,9 oranında azalışla 21,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. (2024 yılı Ağustos ayında 22,0 milyar dolar)
• Ağustos ayında, başta motorlu kara taşıtları olmak üzere bazı sektörlerdeki firmalarımızın (Ford, Tofaş, Türk Traktör, Karsan, GoodYear Lastikleri, Bosch, Kartonsan ve EGE Endüstri) periyodik bakım ve envanter çalışmaları nedeniyle üretime ara vermesi ihracatımızı sınırlayan bir faktör olmuştur. Bu etki ihracatımıza geçici olarak aşağı yönlü bir katkı sunmuştur.
SERBEST BÖLGELERDEKİ GELİŞMELER
• Mal ihracatımızdaki gelişmelerle ilgili olarak Serbest Bölgelere bir parantez açmak istiyorum.
• Toplam ihracat verilerine dahil olan Serbest Bölgelerden yapılan ihracat, hem “en yüksek Ağustos ayı değerine” hem de “Ocak-Ağustos (8 aylık) dönemde” rekor düzeye ulaşmıştır.
• Serbest Bölgelerimizden ihracatımız Ağustos 2025’te bir önceki yılın aynı ayına kıyasla %9,4 oranında artışla 1,04 milyar dolara yükselirken, Ocak-Ağustos 2025 döneminde yine bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %4,1 oranında artışla 8,3 milyar dolara ulaşmıştır. Gerek aylık gerekse dönemsel ihracatlarımızda ulaşılan söz konusu rakamlar serbest bölgeler tarihindeki en yüksek Ağustos ve Ocak-Ağustos ihracat verileri olarak kayda geçmiştir.
• Ocak-Ağustos 2025 döneminde 3 milyar dolar dış ticaret fazlası verilen serbest bölgelerde ihracatın ithalatı karşılama oranı %154,5 olmuştur.
• Söz konusu dönemde ihracatın serbest bölgelerden yapılan satışlar içerisindeki payı %75,8 olmuş; ihracata konu olan eşyanın da %56,1’i orta-ileri ve yüksek teknoloji sınıfında yer almıştır.
• Büyümeye ve gelişmeye devam eden serbest bölgelerimizin ihracatımıza olumlu katkısının önümüzdeki dönemde de güçlenerek sürmesini bekliyoruz.
2024-2025 OCAK-AĞUSTOS DÖNEMİ İHRACAT RAKAMLARI
(Mal İhracatında İlk 8 Ayın 6’sında Artış Sağlandı)
• Şubat sonrası Mart ayında, ihracatımız 755 milyon dolar (%3,3), Nisan ayında 1,5 milyar dolar (%7,7), Mayıs ayında 638 milyon dolar (%2,6), Haziran ayında 1,5 milyar dolar %7,7 artış oranı kaydedilmişti.
• 2025 yılı Temmuz ayında %11,0 artış oranı ile 2,5 milyar dolarlık (bir önceki yılın aynı ayına göre) ihracat artışı ile 2024 Temmuz ayı sonrasındaki en yüksek aylık ihracat artışı kaydedilmişti.
• Geride bıraktığımız Ağustos ayında ise ihracatımızda 2024 yılının aynı ayına göre %0,9 azalış oranı ile 206 milyon dolarlık ihracat azalışı kaydedilmiştir.
2025 OCAK-AĞUSTOS DÖNEMİ İHRACATI
• 2025 yılının Ocak-Ağustos döneminde ihracat, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %4,3 oranında artışla 178,1 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. (2024 yılı Ocak-Ağustos dönemi 170,7 milyar dolar.)
• Böylece, ilk 8 ayda mal ihracatında net 7,4 milyar dolar artış sağlanmıştır.
MAL İHRACATINDA REKORLAR DÖNEMİ
• Geride bıraktığımız son 27 ayın 19’unda mal ihracatımızı artırdık.
• Öte yandan, büyük bir mutlulukla ifade etmek isterim ki son 27 ayın 15'inde (2023 Temmuz, 2023 Ağustos, 2023 Ekim, 2023 Kasım, 2023 Aralık, 2024 Ocak, 2024 Şubat, 2024 Mayıs, 2024 Temmuz, 2024 Ağustos, 2024 Ekim, 2024 Aralık, 2025 Ocak, 2025 Mayıs, 2025 Temmuz) aylık mal ihracatı rekoru kırdık.
YILLIKLANDIRILMIŞ İHRACAT
• 2025yılıAğustosayıitibarıylason12aydayıllıklandırılmışmal ihracatımız 269,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
• Mal ihracatında son 1 yılda %2,8’lik artışla 7,3 milyar dolar net artış sağlanmıştır.
2025 AĞUSTOS AYI İTHALATI
(Son 14 Ayın En Düşük İthalatı)
• Ağustos ayında mal ithalatımız ise geçen yılın aynı ayına göre %3,9 oranında azalarak 26 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. (2024 Ağustos ayında mal ithalatımız 27,0 milyar dolar)
• Böylece son 14 ayın (2024 Haziran ayından itibaren) en düşük ithalat rakamı kaydedilmiştir.
• 2025 yılı Ağustos ayında 7108-işlenmemiş altın ithalatı %11,5 azalarak 1 milyar 146 milyon dolara gerilemesi ithalat düşüşünü destekleyen bir faktör olarak değerlendirilmektedir.
• Diğer taraftan, Ağustos ayında enerji ithalatı ise %8,9 düşüşle 4,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiş olup Ağustos ayında ithalat düşüşünü destekleyen bir diğer faktör olmuştur.
2025 YILI AĞUSTOS AYI DIŞ TİCARET AÇIĞI
(Son 46 Ayın En Düşük Dış Ticaret Açığı Kaydedildi)
• Ağustos ayında dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına göre %16,7 oranında azalarak 4,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
• Böylece yaklaşık son 4 yılık dönemin (son 46 ayın, Ekim 2021: -1,5 milyar dolar) en düşük dış ticaret açığı gerçekleşmiştir. 2024 yılı Ağustos ayında dış ticaret açığı 5,0 milyar dolar olarak gerçekleşmişti.
• Bir diğer olumlu gelişme ise, Ağustos ayında altın ve enerji hariç dış ticaret dengemiz 20 ay sonra ilk kez 368,3 milyon dolar ile fazla vermiştir.
2025 YILI AĞUSTOS AYI İHRACATIN İTHALATI KARŞILAMA ORANI
(Son 46 Ayın En Yüksek İhracatın İthalatı Karşılama Oranı Kaydedildi)
• Ağustos ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı geçen yılın aynı ayına göre yaklaşık 2,5 yüzde puanlık artışla %83,9 olarak gerçekleşmiştir. (2024 Ağustos ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı %81,5)
• Böylece, son 46 ayın en yüksek ihracatın ithalatı karşılama oranına ulaşılmış oldu. (Ekim 2021: %93,2)
• Altın ve enerji hariç tutulduğunda ihracatın ithalatı karşılama oranı, yüzde 3,3 puanlık artışla son 34 ayın en yüksek değeri olan %101,8 seviyesine yükselmiştir. (2024 Ağustos ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı %98,6 idi.) 20 ay sonra ilk kez 100 eşik seviyesini aşmıştır.
DIŞ TİCARET AÇIĞINI AZALTIYORUZ
• Son 27 ayın 16’sında (2023 Haziran, 2023 Ağustos, 2023 Eylül, 2023 Ekim, 2023 Kasım, 2023 Aralık, 2024 Ocak, 2024 Şubat, 2024 Mart, 2024 Mayıs, 2024 Temmuz, 2024 Ağustos, 2024 Ekim, 2025 Mart, 2025 Temmuz, 2025 Ağustos) geçen yılın aynı ayına göre dış ticaret açığımızı azalttık.
2025 AĞUSTOS AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ
• 2025 yılının Ağustos ayında ihracat, bir önceki yılın aynı ayına kıyasla %0,9 oranında azalışla 21,8 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. (2024 yılı Ağustos dönemi 22,0 milyar dolar.)
2025 OCAK-AĞUSTOS DÖNEMİ DIŞ TİCARET VERİLERİ
• 2025 yılının Ocak-Ağustos döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %4,3 oranında artışla 178,1 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. (2024 yılı Ocak-Ağustos dönemi 170,7 milyar dolar.)
• Böylece, ilk 8 ayda mal ihracatında net 7,4 milyar dolar artış sağlanmıştır.
• 2025 yılının Ocak-Ağustos döneminde ithalat ise, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %5,6 oranında artışla 238,2 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. (2024 yılı Ocak-Ağustos dönemi 225,5 milyar dolar.)
• Böylece, ilk 8 ayda mal ithalatında net 12,7 milyar dolar artış olmuştur.
• 2025 yılının Ocak-Ağustos döneminde dış ticaret açığı, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %9,6 oranında artışla 60,1 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. (2024 yılı Ocak- Ağustos dönemi 54,8 milyar dolar.)
• Böylece, ilk 8 ayda mal ticaretindeki açık 5,3 milyar dolar artış göstermiştir.
• 2025 yılının ilk 8 ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 0,9 yüzde puan azalışla %74,8 olarak kaydedilmiştir. (2024 yılı Ocak-Ağustos dönemi %75,7)
YILLIKLANDIRILMIŞ BAZDA DIŞ TİCARET
• 2024 yılı Ağustos ayında yıllıklandırılmış mal ihracatımız 261,9 milyar dolar iken, 2025 yılında %2,8 oranında artış ile 269,2 milyar dolar olmuştur.
• 2024 yılı Ağustos ayında yıllıklandırılmış mal ithalatımız 340,5 milyar dolar iken, 2025 yılında %4,8 oranında artış ile 356,7 milyar dolar olmuştur.
DIŞ TİCARET AÇIĞI VE İHRACATIN İTHALATI KARŞILAMA ORANI
• Böylelikle yıllıklandırılmış dış ticaret açığı, geçen yılın aynı ayına göre %11,3 milyar dolar artarak, 87,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
• Böylelikle tepe noktası olan 2023 Mayıs (122,2 milyar dolar) ayına göre dış ticaret açığı 34,7 milyar dolar azalmıştır. (2024 yılı Ağustos itibarıyla yıllıklandırılmış dış ticaret açığı 78,6 milyar dolar idi.)
• 2025 Ağustos ayı itibarıyla, ihracatımızın ithalatı karşılama oranı son 12 ayda 1,4 yüzde puanlık bir azalışla %75,5 olmuştur. (2024 yılı Ağustos itibarıyla yıllıklandırılmış ihracatın ithalatı karşılama oranı %76,9 idi.)
TÜRKİYE HİZMETLER TİCARETİ GERÇEKLEŞMELERİ
• Hizmetler ihracatında da dünyada sahip olduğumuz payımızı istikrarlı bir şekilde artırmaya devam ediyoruz.
• Nitekim 2002 yılındaki 14 milyar dolarlık hizmetler ihracatı rakamından 2023 sonunda 106,6 milyar dolara ulaşarak hizmetler dengemizin net fazlası ise 57,3 milyar dolar düzeyine yükselmişti.
• 2024 yılı için ise 110 milyar dolarlık bir hizmetler ihracatı hedefi belirlemiştik.
• 115,2 milyar dolara ulaşarak bu hedefi aşmış olmanın sevincini yaşıyoruz. Böylelikle, hizmetler dengemizin net fazlası da 62 milyar dolar düzeyine ulaşmıştır.
HİZMETLER İHRACATINDA ARTIŞ
• 2025 Haziran ayında hizmetler ihracatımız, bir önceki yılın aynı ayına göre %5,7 artarak 11,1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.
• 2025 Ocak-Haziran döneminde ise hizmetler ihracatımız, bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,1 artış göstererek 51,5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.
• Ağustos ayında ise yıllıklandırılmış olarak, hizmetler ihracatımızın %6,2 artışla 119 milyar dolara yükseleceğini tahmin ediyoruz. (Ocak-Ağustos 2025 dönemi %5,1 artışla 78,6 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir.)
2024 YILI CARİ İŞLEMLER AÇIĞI
• Mal ve hizmetler ticaretimizdeki bu olumlu tablonun neticesinde cari işlemler açığı, 2024 yılında, 2023 yılındaki 39,9 milyar dolardan 10,2 milyar dolara gerilemiştir.
• Mal ve hizmet ihracatındaki artışlar ve ithalattaki gerileme neticesinde 2023 yılı Haziran ayında 55,1 milyar dolar olarak gerçekleşen yıllıklandırılmış cari işlemler açığı, sonraki aylarda 39,1 milyar dolar azalarak, 2025 Haziran ayı itibarıyla 18,9 milyar dolara gerilemiştir.
• Ağustos ayında gerçekleşen dış ticaret verileri ve hizmete yönelik beklentilerimiz neticesinde cari işlemler dengesinin 5 milyar dolar civarında aylık olarak güçlü bir fazla verilmesi beklenmektedir. (Ağustos 2025 tahminimiz 5-5,3 milyar dolar fazla verilmesi öngörülmektedir. Böylece Ağustos ayı itibarıyla ise yıllıklandırılmış cari işlemler açığının 18 milyar dolara gerilemesi beklenmektedir.)
CARİ İŞLEMLER VE DIŞ TİCARET DENGESİ
• Cari işlemler açığının GSYH içindeki payı; 2022 yılında %5,0, 2023 yılında %3,5 iken, 2024 yılında 2,8 puan gerileyerek %0,8 olarak gerçekleşmiştir. 2025 yılı ikinci çeyreğinde de %1,3 gerçekleşerek olarak tarihsel ortalamasının (2002-2024 ortalaması: %3,5) altında seyretmeye devam etmektedir.
Öte yandan, 2025 yılı Haziran ayı itibarıyla, cari açığımız 18,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
• Malvehizmetlerihracatımız, 2024yılında 377,0 milyardolara yükselerek Cumhuriyet tarihimizin en yüksek seviyesine ulaşmıştı.
• 2025 yılı Haziran ayı itibarıyla ödemeler dengesi tanımlı yıllıklandırılmış mal ve hizmetler ihracatımız 384,7 milyar dolara yükselmiştir.
• Belirlediğimiz hedefleri aştık, daha üst hedefler için var gücümüzle çalışıyoruz.
MAL TİCARETİNDE FASIL BAZINDA İHRACAT OCAK-AĞUSTOS 2025
• Ağustos ayında fasıl, ülke ve ülke gruplarına göre dış ticaret verilerini de sizinle paylaşmak istiyorum.
• 2025 Ocak- Ağustos döneminde; ihracatımızda en çok artış gösteren ilk 5 fasıl; 2,7 milyar dolar artışla Motorlu kara taşıtları, 1,2 milyar dolar artışla Silahlar ve mühimmat, 906 milyon dolar artışla İnorganik kimyasallar, 765 milyon dolar artışla Hava ve uzay taşıtları ve 763 milyon dolar artışla Elektrikli makina ve cihazlar oldu.
• Aynı dönemde ihracatımızda en çok azalış gösteren ilk 5 fasıl; 855 milyon dolar azalışla Mineral yakıtlar, 481 milyon dolar azalışla Örülmemiş giyim eşyası, 367 milyon dolar azalışla Örme giyim eşyası, 293 milyon dolar azalışla Değirmencilik ürünleri, 142 milyon dolar Demir veya çelikten eşya olarak gerçekleşmiştir.
MAL TİCARETİNDE FASIL BAZINDA İTHALAT OCAK-AĞUSTOS 2025
• 2025 Ocak- Ağustos döneminde ithalatta en çok azalış gösteren ilk 5 fasıl; 1,1 milyar dolar azalışla Mineral yakıtlar, 702 milyon dolar azalışla Demir ve çelik, 335 milyon dolar azalışla Organik kimyasal ürünler, 270 milyon dolar azalışla Gıda sanayiinin kalıntıları ve 245 milyon dolar azalışla Hububat olarak gerçekleşmiştir.
• Aynı dönemde ithalatta en çok artış gösteren ilk 5 fasıl 3,1 milyar dolar artışla Motorlu kara taşıtları, 2,4 milyar dolar artışla Kıymetli ve yarı kıymetli taşlar, 1,5 milyar dolar artışla Elektrikli makina ve cihazlar, 928 milyon dolar artışla Bakır ve bakırdan eşya ve 793 milyon dolar artışla Alüminyum ve alüminyumdan eşya olarak gerçekleşmiştir.
BÖLGE/ÜLKE BAZINDA İHRACAT
• 2025 yılı Ocak- Ağustos döneminde en fazla ihracat yaptığımız ilk 5 ülke ise sırasıyla; Almanya, Birleşik Krallık, ABD, İtalya ve Irak olmuştur.
• Öte yandan, 2025 yılının Ocak- Ağustos döneminde en önemli ticaret ortaklarımızdan AB’ye ihracatımız, %7,8 oranında artmış ve 76,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
• Yıllıklandırılmış bazda baktığımızda ise AB’ye ihracatımızın 114,1 milyar dolarlık rekor düzeyini yenilediğini görüyoruz.
SEÇİLİ EKONOMİK GRUPLAR BAZINDA İHRACAT (OCAK- AĞUSTOS 2025)
• Pazar çeşitlendirme stratejilerimiz ile 2025 yılı Ocak- Ağustos döneminde;
➢ Türk Devletleri Teşkilatı ülkelerine ihracatımız %1,7 oranında artışla 7,1 milyar dolara,
➢ İslam İşbirliği Teşkilatı üyelerine %5,5 oranında artışla 47,4 milyar dolara,
➢ OECD ülkelerine %6,1 oranında artışla 94,1 milyar dolara yükselirken,
➢ aynı dönemde ABD-Meksika-Kanada’ya (USMCA) olan ihracatımız değişim göstermeksizin 12 milyar 577 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
ÜLKE BAZINDA İHRACAT OCAK-AĞUSTOS 2025
• 2025 yılı Ocak- Ağustos döneminde ihracatımızda en çok artış gösteren ilk 5 ülke; 1,2 milyar dolar artışla BAE, 1,2 milyar dolar artışla Birleşik Krallık, 1,0 milyar dolar artışla Almanya, 759 milyon dolar artışla Suriye ve 698 milyon dolar artışla Fas olarak gerçekleşmiştir.
• Aynı dönemde ihracatımızda en çok azalış gösteren ilk 5 ülke; 1,5 milyar dolar azalışla İsrail, 1,4 milyar dolar azalışla Rusya Federasyonu, 801 milyon dolar azalışla Irak, 348 milyon dolar azalışla Singapur ve 274 milyon dolar azalışla Hollanda olarak gerçekleşmiştir.
ÜLKE BAZINDA İTHALAT OCAK- AĞUSTOS 2025
• 2025 Ocak- Ağustos döneminde ithalatta en çok düşüş gösteren ilk 5 ülke; 1,7 milyar dolar azalışla İtalya, 695 milyon dolar azalışla Rusya Federasyonu, 623 milyon dolar azalışla Hindistan, 596 milyon dolar azalışla İsrail ve 445 milyon dolar azalışla Avustralya olarak gerçekleşmiştir.
• Aynı dönemde ithalatımızda en çok artış gösteren ilk 5 ülke; 3,1 milyar dolar artışla Çin, 2,6 milyar dolar artışla Almanya, 2,4 milyar dolar artışla İsviçre, 1,5 milyar dolar artışla BAE ve 831 milyon dolar artışla Kazakistan olarak gerçekleşmiştir.
İHRACATÇILARIMIZ İÇİN FİNANSMAN İMKÂNLARI
• İhracatçılarımızın desteklenmesi, finansmana erişim imkânlarının genişletilmesi ve kolaylaştırılması hususlarına hassasiyetle eğiliyoruz.
• Türk Eximbank, 2024 yılında ihracatçılarımıza sağladığı 48,7 milyar dolarlık destekle önemli bir güç kaynağı olmuş; 2025 yılı için bu desteği 52 milyar dolara çıkarma hedefiyle, ihracatçılarımızı küresel ticarette daha rekabetçi kılmak adına kararlılıkla yoluna devam etmektedir.
• Öte yandan, İGE A.Ş. ile de bugüne kadar ihracatçılarımızın 158,6 milyar TL’lik kredisine 139 milyar TL (31.08.2025 tarihi itibarıyla) kefalet sağladık.
• Diğer taraftan, Türk Ticaret Bankası (TTB), önümüzdeki dönemde ihracatçılarımızın finansmana erişimini kolaylaştırmak ve çeşitlendirmek adına önemli bir rol üstlenecektir.
• Bu kapsamda TTB, 2025 yılında ihracatçılarımıza 75 milyar TL toplam finansman desteği sağlamayı, şube sayısını 11’e, kredi kullanan ihracatçı sayısını 1.000’e çıkarmayı hedeflemektedir.
İHRACATÇILARIMIZA YÖNELİK FİNANSMAN İMKÂNLARI VE VERGİSEL KOLAYLIKLAR
• Ticaret Bakanlığı olarak, başta Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası olmak üzere, devletimizin bütün ilgili kurum ve kuruluşları ile koordinasyon içinde ihracatçılarımızın finansman imkânlarını nasıl geliştirebiliriz konusunda gayret ediyoruz.
• Bu kapsamda;
• İhracat Reeskont Kredisi faiz oranlarının hesaplanmasında değişiklik yapılarak, Merkez Bankası politika faiz oranı esas alınmak suretiyle yeni bir formül belirlenmiş olup bu sayede reeskont kredilerinin toplam faiz maliyetinin Merkez Bankası politika faizi seviyesini aşmaması sağlanmıştır.
• Son olarak 24 Ağustos 2025 tarihinde politika faizinde yapılan değişiklikle, reeskont kredilerinin faiz maliyeti %27,1 olarak belirlendi.
• Bunun yanında, bildiğiniz gibi daha önce 300 milyon TL olan reeskont kredilerinin günlük limiti önce 1,5 milyar TL’ye, daha sonra 3 milyar TL’ye, son olarak ise 4 milyar TL’ye çıkartılmıştır. Bunun yaklaşık 1 milyar liralık kısmı tekstil, giyim, deri, ayakkabı gibi emek yoğun sektörlere verilmektedir.
• Kredi garanti kurumlarının kefaleti ile kredi başvurusunda bulunan firmalara azami 1,5 milyon ABD doları limit ile yabancı para cinsi ihracat reeskont kredisi kullandırılabilmesi sağlanmıştır.
• 13 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme ile birlikte net ihracatçı uygulaması yerine “ihracatçı skoru” devreye alınmıştır.
• İhracat Reeskont Kredisi vadesi boyunca verilen döviz almama taahhüdüne, başta ithalat ödemeleri kapsamındaki döviz alımları olmak üzere çeşitli istisnalar getirilmiştir.
• Diğer taraftan, KOBİ’lere yönelik kredi kullanım limitleri artırılarak KOBİ’lerde mikro işletmeler için 5 milyon Türk Lirası, küçük işletmeler için 20 milyon Türk Lirası, orta büyüklükteki işletmeler için 100 milyon Türk Lirası olan kredi kullanım limitleri, sırasıyla; 5 milyon Türk Lirası, 50 milyon Türk Lirası ve 250 milyon Türk Lirası olarak güncellendi.
Ayrıca, İhracat Reeskont Kredisi kullanımında ilave döviz bozdurma zorunluğu kaldırılmış olup artık yalnızca İhracat Genelgesi kapsamındaki ihracat bedellerinin Merkez Bankasına satış yükümlülüğünün yerine getirilmesi şartı aranmaktadır.
• Geçmiş yıllarda %80 seviyelerinde uygulanan ihracat bedellerinin Merkez Bankasına satış yükümlülüğü kademeli olarak indirilmiş olup söz konusu oranın 05 Mayıs 2025 tarihinden başlamak üzere 31 Ekim 2025 tarihine kadar %35 olarak uygulanması kararlaştırılmıştır.
• Yurt dışı kaynaklı dövizlerin TCMB’ye satışını gerçekleştiren ihracatçı firmalara dönüşüm kuru üzerinden TL’ye çevrilen tutarın %2’si kadar döviz dönüşüm desteği sağlanmakta olup, daha önce bu oranın 31 Ağustos 2025 tarihine kadar %3 olarak uygulanması kararlaştırılmış olup söz konusu uygulama 31 Ekim 2025 tarihine kadar uzatılmıştır.
• Bunlara ek olarak, %25 olan kurumlar vergisi oranı; ihracat yapan kurumların münhasıran ihracattan elde ettikleri kazançlarına %20 olarak uygulanmakta olup, son olarak yapılan düzenleme ile bahse konu 5 puanlık indirimden, ihracatını aracı ihracatçılar üzerinden gerçekleştiren imalatçı ihracatçı firmaların da yararlandırılması sağlanarak anılan düzenlemenin kapsamı genişletilmiştir.
• Ayrıca, hizmetler ihracatçısı şirketlerin yabancılara sundukları hizmetlerden elde ettikleri kazançlarını Türkiye’ye getirmeleri durumunda, söz konusu kazançların %80’inin vergi matrahından indirilmesi mümkün hale getirilmiştir.
• Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yerine getirilmesi mümkün kılınmıştır.
TİCARET DİPLOMASİSİ-ÇOK TARAFLI, BÖLGESEL VE İKİLİ İLİŞKİLER
• İhracatçılarımıza daha geniş pazarlar sunmak ve karşılaştıkları sorunları çözmek amacıyla ticaret diplomasisini önemsiyoruz.
• Bu yılın ilk 8 ayında 40 ülke ile temaslarda bulunduk.
• Bu dönemde Slovenya, Çad, Şili, Kamerun, Macaristan, Moritanya, Angola, Özbekistan, Rusya, Sri Lanka ve Gürcistan ile gerçekleştirdiğimiz Karma Ekonomik Komisyon Toplantıları ve Birleşik Arap Emirlikleri, Finlandiya, Hollanda ve İspanya ile gerçekleştirdiğimiz JETCO toplantıları ile ikili ticari ilişkilerimizin geleceğine dair yol haritalarını hazırladık.
• Londra ziyaretinde, önde gelen Türk ve İngiliz iş insanları ve yatırımcıların katılımlarıyla Türkiye-Birleşik Krallık İş Forumu'nu gerçekleştirdik, ayrıca muhataplarımızla ikili ticari ilişkilerimizi ve Serbest Ticaret Anlaşması’nın güncellenmesi çalışmalarını ele aldık.
• Nitekim Birleşik Krallık ile olan Serbest Ticaret Anlaşmamızın güncellenmesine dair resmi müzakerelerin ilk turuna haziran ayında başladık. Müzakerelerin ikinci turunu ise Eylül ayında Londra’da gerçekleştireceğiz.
• AB ile mevcut ekonomik ve ticari ilişkilerimizin geliştirilmesi ve karşılıklı ticaret engellerinin çözülerek Gümrük Birliği’nin güncellenmesi müzakereleri için uygun bir zemin hazırlamayı hedefleyen Türkiye-AB Yüksek Düzeyli Ticaret Diyaloğu’nun 2. Dönem Toplantısını, Temmuz ayında Ankara’da gerçekleştirdik.
• Yine Temmuz ayında Ankara’da Sayın Cumhurbaşkanımız ve Kazakistan Cumhurbaşkanı eş başkanlığında düzenlenen Türkiye-Kazakistan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi (YDSK) 5. Toplantısına katıldık.
• Ağustos ayında, Suriye Ekonomi ve Sanayi Bakanı’nı ülkemizde misafir ettik. 27-28 Ağustos tarihlerinde ise Şam Uluslararası Fuarı vesilesiyle Şam’ı ziyaret ettik ve Türk ile Suriyeli iş insanlarıyla ‘’Yuvarlak Masa Toplantısı’’ gerçekleştirdik.
• 31 Ağustos-1 Eylül 2025 tarihlerinde Çin Halk Cumhuriyeti'nde gerçekleştirilen Şanhay İşbirliği Örgütü Devlet Başkanları Konseyi Zirvesinde Sayın Cumhurbaşkanımıza eşlik ettik.
Zirve vesilesiyle, Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu, Pakistan, İran, Azerbaycan ve Ermenistan ile gerçekleştirilen görüşmelerde öne çıkan hususlar, ikili ticaretin geliştirilmesi ve küresel platformlarda iş birliği çalışmalarının önemi olmuştur.
• Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcımız eş başkanlığında Eylül ayında Türkiye- Kırgızistan Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) 12. Dönem Toplantısını gerçekleştireceğiz.
• Türk Cumhuriyetleri ile olan ilişkilerimizi ikili temaslarımızın yanı sıra çok taraflı platformlarda da sürdürüyoruz.
• Bu kapsamda, Ekim ayında Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) 12. Zirvesini Sayın Cumhurbaşkanımızın tensipleri ile Bakü’de gerçekleştireceğiz.
• Ayrıca, Kazakistan’ın Türkistan şehrinde Kasım ayında Türk Devletleri Teşkilatı Ticaret ve Ekonomiden Sorumlu 14. Bakanlar Toplantısına katılım sağlayacağız.
• Diğer taraftan bu yıl, en önemli programlarımızdan birisi “Türkiye-Afrika Ekonomi ve İş Forumu” olacaktır.
• Saygıdeğer Cumhurbaşkanımızın katılımıyla şereflenecek olan Forumun 5.’sini Afrika Birliği ile işbirliği içerisinde 16-17 Ekim 2025 tarihlerinde İstanbul’da düzenleyeceğiz.
SAKARYA AĞUSTOS AYI İHRACAT VERİLERİ
Ağustos ayı dış ticaret verilerini paylaştığımız sanayisiyle, ihracattaki dinamizmiyle ve ülkemizin üretim gücüne yaptığı katkıyla öne çıkan Sakarya ilimizin Ağustos ayı ihracatına da kısaca değinmek istiyorum.
• Ağustos ayında Sakarya’nın ihracatı, (geçen yılın aynı ayına göre %5,9 azalarak) 610,3 milyon dolar olmuştur.
• Bu ihracat verisiyle Sakarya 81 ilimiz arasından 11’inci sırada yer almıştır. Ocak-Ağustos döneminde ise (geçen yılın aynı dönemine kıyasla %9,1 azalarak) 5,9 milyar dolar olarak kaydedilmiştir.
• Ticaret Bakanlığı olarak ihracatımızı artırmak, cari işlemler açığını azaltmak ve ekonomik büyümeye katkı sağlamak amacıyla çalışmalarımızı sürdüreceğiz.
• İhracatta sloganımız, “ASLA GERİYE DÜŞMEK YOK, DAİMA YÜKSEĞE ÇIKMAK VAR”
• Sözlerime son verirken, Türkiye Yüzyılı’nda “yatırım, üretim, ihracat, istihdam ve cari denge” yoluyla ekonomik büyüme hedeflerimize ulaşacağımızın bir kez daha altını çizmek isterim.
