Dünyanın yakından takip ettiği güneş tutulması bugün saat 12.40 ile 15.05 saatleri arasında gerçekleşti. TÜBİTAK verilerine göre; en yüksek tutulma oranı Doğu illerinde gerçekleşti. İstanbul'da ise maksimum örtünme saat 13.47'de yaşandı.
AKILLARA 17 AĞUSTOS DEPREMİNİ GETİRDİ
Milyonlarca kişinin izlemek için canlı yayınlara akın ettiği güneş tutulması olayı ise akıllara 1999 Marmara Depremi'ni getirdi. Özellikle İstanbul'da büyük yıkıma neden olan depremin bir hafta öncesinde de güneş tutulması yaşanmış ve uzman isimler tutulma ile deprem olayı arasındaki bağa dikkat çekmişti.
PROF. DR. GÖRÜR'DEN ENDİŞE YARATAN AÇIKLAMA
Bugün Twitter hesabından konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Yerbilimci Prof. Dr. Naci Görür, "Normalde bu çekim kuvveti büyük depremlere neden olmaz. Ancak kimi yerlerdeki faylar aşırı stres biriktirmiş ve deprem üretmeye zaten hazır hale gelmiş ise o faylar üzerinde depreme neden olabilir. Yani bardağı taşıran son damla rolü oynayabilir" dedi.
"FAYLARDA TETİKLENMEYE NEDEN OLABİLİR"
Prof. Dr. Naci Görür Twitter'dan yaptığı açıklamanın devamında güneş tutulması sonucu meydana gelebilecek çekim kuvvetinin faylarda tetiklenmeye neden olabileceğini ifade etti. Görür şu ifadeleri kullandı; "Arkadaşlar, ay ve güneş tutulmasının kimi faylarda tetiklemeye yol açabileceği konusunu çok tartıştınız. Bilimsel bir konu hakkında bazı arkadaşlarımızın rastgele konuşması beni üzdü. Bu konu "Ben böyle düşünüyorum" diyebileceğiniz bir şey değil. Ay ve güneş dünya üzerine çekim kuvveti uygular. Hidrosferde ve litosferde gelgit gibi harekelere neden olur. Litosferdeki harekete 'yerkabuğu gelgiti' (Earth tides) deriz. Litosfereki bu gelgit stres doygunluğuna ulaşmış faylarda tetiklenmeye neden olabilir. Bu illa da Marmara'da veya şurada olacak demek değildir. Bu yazdığım konu hakkında yüzlerce çalışma ve makale vardır. Bunu bilmenizin size ne zararı olur? Neden bilimde bile cepheleşiyorsunuz. Bunu tekrar şunun için yazdım. Ben Twitter'ı insanımızı depremle ilgili bilgi ve bilinçlendirmek için kullanıyorum. Tartışmak, dedikodu için değil. Lütfen bu anlayışta olmayan veya başka niyeti olan arkadaşlarımız varsa bizi takip etmeyi bıraksınlar."
17 AĞUSTOS DEPREMİ ÖNCESİ GÜNEŞ TUTULMASI NE ZAMAN OLDU?
11 Ağustos 1999 Çarşamba günü ülkemizden de gözlenecek Tam Güneş Tutulması meydana gelmişti. Bu tutulma aynı zamanda 20. yüzyılın son tam güneş tutulması olmuştu. Bu tarihte Ay Dünya ile Güneş arasına girerek Güneşi tamamen örtmüş ve Ay'ın gölgesi Türkiye saati ile 12:30 da önce İngiltere açıklarında okyanus üzerine düşmüştü. Güneş tutulması sıra ile önce İngiltere, daha sonra Fransa, Almanya, Avusturya, Macaristan, Romanya ve Bulgaristan'da izlendikten sonra Türkiye'de izlenilmeye başlanılmıştı.
MARMARA DEPREMİ ÖNCESİ GÜNEŞ TUTULMASI NEREDE OLMUŞTU?
11 Ağustos 1999 Güneş tutulması tutulma büyüklüğü 1.029 olan toplam güneş tutulması gerçekleşti. Ay Dünya ve Güneş arasında geçtiğinde bir güneş tutulması meydana gelir, böylece dünyadaki bir gözlemcinin güneş diskini tamamen veya kısmen gizler.
Ay'ın görünen çapı Güneş'inkinden daha büyük olduğunda, Ay'ın doğrudan güneş ışığını engellemesine ve günü karanlığa çevirmesine neden olduğunda, toplam güneş tutulması meydana gelir. Bütünlük, Dünya yüzeyinde bir şeritte gözlenirken, binlerce kilometre genişliğindeki bir çevrede tutulma kısmi olarak görülür. Toplam tutulma Atlantik Okyanusunda ve öncesi.
Tam tutulma Atlantik Okyanusunda başladı ve öğleden önce güney İngiltere, kuzey Fransa, Belçika, Lüksemburg, güney Almanya, Avusturya, Slovenya, Hırvatistan, Macaristan ve kuzey Sırbistan'dan (Voyvodina) görüldü. Maksimum tutulma Romanya'da 11.03 UTC'de 45.1 ° N 24.3 °C'de (Rimnicu Vilcea yakınlarındaki Ocnele Mari adında bir şehrin yanında) meydana geldi.
Ardından, Bulgaristan, Karadeniz, Türkiye, kuzeydoğu Suriye, kuzey Irak, İran, güney Pakistan ve Hindistan'ın Srikakulam'ında toplam görünürlük kazandı. Bu toplam güneş tutmanın görülebildiği son alan günbatımında Bengal Körfezi idi. 22 Temmuz 1990'dan bu yana Avrupa'dan görülebilen ilk toplam güneş tutulması ve 29 Haziran 1927'den bu yana Birleşik Krallık'taki ilk toplam güneş tutulması olmuştur.
GÜNEŞ TUTULMASI NEDİR, NASIL OLUR, NEDEN MEYDANA GELİR?
Güneş tutulmaları Ay, Güneş ve Yer'in uzayda birbirlerine göre konumlarının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bunlardan birinin gölge konisinin diğeri üzerine düşmesi için bu üç cismin yaklaşık aynı doğrultuya gelmiş olmaları gerekir. Bu da ancak Ay'ın yeniay ve dolunay evrelerinde mümkün olur. Eğer Ay'ın yörünge düzlemi, tam olarak Yer'in yörünge düzlemi ile çakışık olsaydı; her yeniay evresinde Güneş tutulması meydana gelirdi.
Fakat her iki yörünge düzlemi arasında 5° lik bir açı vardır ve tutulmalar ancak özel bazı koşulların sağlanması sonucu meydana gelir. Bu özel koşullar bugün çok iyi bilinmektedir ve gelecekte olacak Güneş tutulmaları önceden çok duyarlı bir şekilde hesap edilebilmektedir. Tam tutulma, parçalı tutulma ve halkalı tutulma olmak üzere, üç tür Güneş tutulması vardır. Ay'ın gölge konisinin tepesi Ay'dan yaklaşık 375000 km uzakta bulunur. Ay'ın Yer yüzeyine uzaklığı 350000 km ile 400000 km arasında değişir. Ay, Yer'e en yakın olduğu zaman gölge konisinin tepesi Yer'in içinde kalır. Koninin Yer Küre ile arakesiti, bozulmuş bir elips şeklindedir.
Genişliği en fazla 270 km olabilir. Bu, gölge konisi ile Yer kürenin arakesit çapıdır. Bu gölgenin Yer üzerindeki ilerleme hızı 30 km/dak. dır. Buna göre, Yer üzerinde belli bir yerde tutulma süresi en fazla 270:30=9 dakika olur. Halkalı tutulma ise en fazla 10 dakika sürer. Yer üzerinde tam gölge konisinin içinde kalan yerlerdeki gözlemciler için Ay diski, Güneşi tam olarak örter ve bir tam Güneş tutulması olur. Yarı gölge konisi içinde kalan bölgelerde, parçalı Güneş tutulması izlenir.
Ay, Yer'den çok uzak olduğu zaman tutulma konumu gerçekleşirse, koninin ancak uzantısı Yer'e ulaşabilir. Bu uzantı koni içinde kalan yerlerden, Güneş'in kenarı halka şeklinde görülür. Buna, halkalı Güneş tutulması denir. Kimi zaman halkalı başlayan bir tutulma daha sonra gölge konisinin tepesinin Yer'e değmesi ile tam Güneş tutulmasına ve onun ötesinde tekrar halkalı Güneş tutulmasına dönüşür. Bir tam Güneş tutulması anında , hava birden soğur ve gökte yıldızlar görünmeye başlar, gök koyu mavi bir renk alır. Tam tutulma anında Güneş'in kenarına denk gelmiş bir Güneş patlaması gelişiyorsa bu patlamayı da izleme şansı olur.
