Usta kalem Sezai Matur bir süredir gündemden düşmeyen 2. Organize Sanayi Bölgesi (OSB) ile ilgili çarpıcı bir köşe yazısı yazdı. Matur yazısının sonunda bazı soruların cevabını aradı.
İşte Sezai Matur’un o yazısı:
*
Söğütlü OSB’de neler oluyor?
Beni tanıyanlar bilir. Sakarya’nın tarım arazilerinin sanayiye açılmasına hep karşı çıktım.
OSB’lerin, savunulduğu gibi marjinal araziler üzerine kurulduğuna inanmıyorum. Çünkü Sakarya’daki tarım arazilerinin Türkiye’nin en verimli arazileri olduğunu biliyorum. Bu tarım arazilerinin Türkiye’nin gelecekte karşılaşabileceği gıda krizlerinde kurtarıcı olabileceğini düşünüyorum.
*
Sadece bu değil, OSB’lerin kuruluş süreçlerinde, oluşan rant düzeni de beni rahatsız eder.
Son günlerde Sakarya’da iş dünyasında çokça konuşulan Söğütlü Karma OSB etrafında kurulan düzen de çok rahatsız edici. Hikaye 2015 yılında İstanbul’da faaliyet gösteren Erzincanlı Sanayici ve İşadamları Derneği’nin Söğütlü Kantar ve Fındıklı Mahallelerinde OSB kurma niyetini beyan etmesiyle başladı.
*
Bu dernek bölgede OSB kurma yetkisi aldığını duyurup talep topladı. Binali Yıldırım’ın Başbakan olduğu dönemde OSB ile ilgili tüm dosyalar hazırlandı. Kantar ve Fındıklı halkının tüm itirazlarına rağmen dönemin Sanayi Bakanı Faruk Özlü, Mart 2018’de OSB’nin kuruluş kararını imzaladı. ERSİAD Söğütlü OSB olarak kuruluş çalışmaları başlayan OSB’nin adı Söğütlü 2. OSB olarak değişmişti.
*
Haziran 2018’de Binali Yıldırım’ın Başbakanlığı bitince Erzincanlı Sanayici ve İşadamları Derneği de bir anda Söğütlü 2. OSB İşadamları Derneği’ne dönüştü. Bu süreçte Ferizli MEGA OSB’de devrede olan ekip burada da devreye girdi. OSB için planlanan yer 2 bin 300 dönüm kadardı.
*
Bir grup yatırımcı(!) 900 dönüm kadar yer topladı. Dernek Başkanı Mehmet Fevzi Poyraz, yaptığı ziyaretlerde OSB’nin tek yetkilisi gibi “ Şöyle OSB olacak, böyle OSB olacak” diye çok iddialı laflar ediyor ve işadamlarını yatırıma davet ediyordu.
*
Arada Valiler geldi, geçti. Bir ara bir büyük yatırımcının OSB’ye 1 milyarlık yatırım yapacağı ilan edildi. Firma sahipleri defalarca dönemin Valisi ile fotoğraflar çektirdi. OSB ise ancak geçen yıl resmen kuruldu.
*
Mart ayında oluşan OSB’nin müteşebbis heyeti içinden yönetim kurulu seçildi. Hem müteşebbis heyet, hem yönetim kurulu OSB’nin gerçek ve yeşil sanayi denebilecek yatırımcılara açılması yönünde karar aldı. Bu yıl da daha önce alışık olmadığımız şekilde yer tahsisi için ilana çıkıldı. Yerel ve ulusal basında yatırımcı davet duyuruları yapıldı.
*
Bu arada Söğütlü Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı ve SATSO Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Gökhan Tiryaki yazılı bir açıklama yaparak yer tahsislerinde şeffaflığı esas alacaklarını ve kapasite raporu olmayan firmalara yer vermeyeceklerini bildirdi.
*
Tiryaki’nin açıklamasında yer alan şu ifadeler çok dikkat çekiciydi: “OSB’miz karma OSB niteliğinde olması sebebiyle yatırımcılar tarafından çok fazla talep alan bir OSB’dir. Bu konuda artan sanayici taleplerini fırsata ve ranta çevirmeye çalışan aracı kişi veya kişilere itibar edilmemesini istirham ediyoruz.
*
Bölgede yatırım yapmak isteyen yatırımcıların dikkatli olmalarını önemle tavsiye ediyorum. OSB içerisinde yatırım yapmak isteyen üreticilerin SATSO Hizmet Binasında bulunan Söğütlü OSB Müdürlüğüne başvurmaları gerektiğini özellikle belirtmek isterim. Yatırımcılar için yer tahsisi yapma yetkisinin sadece Söğütlü OSB Yönetiminde olduğunun bilinmesini isteriz.”
*
Tiryaki’nin bu açıklamasını okuduktan sonra, konuyu yakın takibime aldım. Meğer, Söğütlü 2. OSB İşadamları Derneği, hiçbir yetkisi olmamasına rağmen 2023 yılında, müteşebbis heyet oluşumundan sonra Erenler’de bir otelde toplantı düzenlemiş. İşadamlarını, OSB’de yatırıma davet edip, tahsis için yetkili olduğunu beyan etmiş. Toplantıda OSB’nin kuruluş kararları, OSB’nin kurulacağı alan görselleri yansıtılıp davetliler yatırıma(!) ikna edilmeye çalışılmış.
*
Bu toplantı öncesinde de, sonrasında da bazı yatırımcılardan yer tahsisi adı altında paralar tahsil edilmiş. Anlaşılan Gökhan Tiryaki açıklamasında buna dikkat çekmeye çalışmış.
Söğütlü 2. OSB’nin resmi yönetiminin resmi ilan şeklinde yaptığı bu duyurular sonrası çokça başvuru oldu. Yapılan incelemeler sonrası başvurusu onaylanan 40 firmayla, 18 Nisan SATSO’da ön protokol imzalandı.
*
İmza töreninde ilginç bir şey oldu. Ön protokol imzalanan firmalardan bazıları daha önce Söğütlü 2. OSB İşadamları Derneği’ne tahsis ücreti adı altında ödeme yaptıklarını belirterek bunun OSB tahsis ücretinden düşülmesini istedi. Gökhan Tiryaki derneğin tahsis yetkisi olmadığını, derneğin ve başkalarının aldığı paraların kendilerini ilgilendirmediğini söyledi. Biraz hava elektriklense de konu o an için kapandı.
*
Bu imza töreni sonrasında çok sayıda firma OSB yönetimine başvurdu ve derneğe / çeşitli kişilere yer tahsisi için ödeme yaptıklarını belirterek bu ödemeler nedeniyle kendilerine yer tahsisi yapılmasını istedi. Şartları tutanlarla zaten ön protokol imzalanmıştı. Onlara daha önce yaptıkları ödemelerin OSB yönetimini bağlamadığı çok net bir şekilde anlatıldı. Diğerlerine de OBB kararının net olduğu ifade edildi ve hiçbir şekilde yer tahsisi yapılmayacağı söylendi.
*
Yönetim kurulunda, bu tartışma konusu, usulsüz tahsisleri yaptığı iddia edilen Söğütlü 2 OSB İşadamları Dernek Başkanı Mehmet Fevzi Poyraz da vardı. Yönetim Kurulu içeriden ve dışarıdan baskı altına alınmaya çalışıldı. Bu iş için Sakarya’ya gelenler oldu. Telefonlar edildi.
*
Kararından vazgeçirilmeye çalışılan OSB yönetimi ise boş durmadı. Kendilerinden çeşitli isimler altında para alındığını belirten firmaların dilekçelerini Valiliğe bildirdi. Valilik, Dernekler Müdürlüğü aracılığıyla inceleme yaptırdı. İncelemede dernek hesabına çok sayıda firma tarafından OSB yer tahsis ücreti adı altında para yatırıldığı tespit edildi.
*
Bazı firmalar ise dilekçelerinde yer tahsisi için çeşitli şahıslar adına para yatırıldığını iddia ettiler. Yönetim Kurulunun son toplantısında bu dilekçeler gündeme gelince dernek başkanı Mehmet Fatih Poyraz müteşebbis heyetten ve yönetim kurulundan istifa etti. Yarın da derneğini kongreye götürüyor.
*
Söğütlü OSB’de son durum şöyle:
1-Köylülerden kendileri 900 dönüm kadar yer toplayan firmaların arazileriyle ilgili herhangi bir işlem yapılmadan bekliyor. Bu firmaların yerleriyle ilgili henüz karar verilmiş değil.
- Ön protokol imzalanan 40 firmanın yaklaşık 3 bin 500 istihdam sağlaması ve yıllık 35 milyar liralık üretim yapmaları ve 13 milyarlık ihracat yapmaları öngörülüyor.
3-Kalan araziye de gerçekten yatırım yapacak firmalar başvurdukça kapasite raporlarının yanısıra 3 yıllık üretim raporları incelenerek tahsisler yapılacak. Hiçbir şekilde bu kural esnetilmeyecek. OSB tam kapasiteye ulaştığında 10 bin istihdam imkanı sağlanması 80 milyarlık üretim ve 1 milyar dolarlık ihracat hedefleniyor.
4- Söğütlü OSB ile ilgili yetkisi olmadığı halde firmalardan para alanlar ciddi bir inceleme ile hukuk önüne çıkarılmak durumundalar. Sözü edilen rakamlar, öyle unutulup geçiştirilecek küçük rakamlar değil. İşin bu boyutu çok karışık ve yatırımcılar, işin peşini hiç bırakacak gibi görünmüyor.
