Dünya üzerindeki tüm çocukların; yaşama, gelişme, sağlık gibi temel alanlarda doğuştan sahip oldukları hakları kapsayan evrensel bir kavramdır. Çocukları hakları; fiziksel, psikolojik cinsel ve fiziksel istismar gibi durumlara karşın korunmaları temel alınır.
Çocuk Hakları Sözleşmesi 54 maddeden oluşmaktadır. Bunlardan bazıları;
• Yaşama ve gelişme hakkı,
• Bir isme ve vatandaşlığa sahip olma hakkı,
• Sağlık hizmetlerinden faydalanabilme hakkı,
• Eğitim hakkı,
• İnsani şartlarda yaşam hakkı,
• İstismar ve ihmalden korunma hakkı,
• Ekonomik sömürüden korunma hakkı (çocuk işçiler),
• Uyuşturucu bağımlılığından korunma hakkı,
• Düşünce özgürlüğü hakkı,
• İfade özgürlüğü hakkı,
• Engelli çocukların hakkı,
• Dinlenme, eğlence ve kültürel faaliyetler için zamana sahip olma hakkı.
Farkında Olmadan Çocuğun Haklarını Kısıtladığımız Bazı Alanlar
Günlük yaşantımızda çocukların haklarının ihmal edildiği alanlar vardır. Bunlar düşünce özgürlüğü , ifade özgürlüğü gibi haklardır. Çocukların baskı olmadan korkmaksızın kendi düşüncelerini söylediği alanlar oluşturmak gerekir. Bu durum sadece dışarıdaki kişilere değil aile ortamında da anne babaya karşı da ifade edilmelidir. Ne yazık ki bizim ülkemizde anne babayla aynı fikirde olmama saygısızlık olarak görülüyor. Unutulan bir şey var ki çocuk ilk önce kendi ailesinde özgürce kendi fikirlerini ifade edebilmelidir. Sonrasında dışarıdaki insanlara karşı kendi düşüncelerini ifade edebilir ve savunabilir.
Çocuk hakları; çocukları küçük düşüremez, onurunu kıramaz ve aşağılayamaz ve bunu yasalarla korur. Çocuklara karşı yapılan sözel hakaretler psikolojik şiddete de girmektedir. Çocuklara karşı söylenen ‘sen ne anlarsın, aptal ‘ gibi hakaret cümleleri hem hak ihlallerdir hem de çocuğun psikolojisini etkileyen olumsuz bir durumdur. Bu cümleler kimilerine hiç yabancı gelmemektedir. Maalesef bu duruma maruz kalan birçok çocuktan bahsedebiliriz.
Çocuk haklarında eğlence ve kültürel faaliyetler hakkında da bahsetmek istiyorum. Kimi çocuklar için aile ile yapılan bir eğlence bir lüksdür. Ailelere çocuklarla vakit geçirin dediğimizde hemen dışarıda oyun parkları olarak algılanabiliyor. Aslında çocuk ile evde birlikte oyun kurmak, oyuncaklarla oynamak yada koşmak çocuğa ne kadar iyi gelir. Bunun onun hakkı olduğunu unutabiliyoruz…
Çocuk haklarında geçen Eşitlik kavramının neleri kapsadığından bahsetmek istiyorum. Çocuklar arasında fark gözetilmez. Buna bakış açıcı din, ırk farkından çok daha kapsamlı olduğunu söyleyebilirim. Çok uzağa gitmeden kardeşler arasında yada komşu çocuğu arasındaki kıyaslamalar ve ona göre davranmalar eşitlik hakkının tam olarak verilmediğini gösterir. Bizim toplumumuzda ne kadar yanlış olunduğu bilinse de kıyaslamalar, karşılaştırmalar devam etmektedir. Kardeşlerden biri çok başarılı ise onun her istediği olunup yada ona karşı daha sevgi dolu davranılabiliyor. Diğer kardeş dışlanabiliyor. Bu yüzden çocuklar arasında ki başarı yada fiziksel özellikler gözetilmeksizin eşitlik hakları olduğunu unutmamalıyız…
Çocuk Haklarını İçselleştirmiş Ve Uyarmadan Uygulayan Bir Toplum Hayal Mi?
Çocuk haklarını içselleştirmek… Bunun için çok daha fazla zamana ihtiyaç olduğunu düşünüyorum. Çocuk haklarını bilmek onu içselleştirmeye yetmiyor. Geçmişimizden gelen öğrendiğimizi şeyler var. Örneğin çocuğu istemediği halde öpmek, zorla sevmek. Bu kimi aileler tarafından saf yada sevgi gösterisi olsa da çocuğun karar verme ve saygı duyma haklarının hak ihlalini oluşturur.
32Daha ağır konularda taciz gibi daha ağır konularda bile daha fazla denetim ve iyileştirmeye ihtiyaç olduğu yadsınamaz.
Bu yüzden çocuklarımızı korumak için her birlikte mücadele etmeli, alışageldiğimiz öylesine yaptığımız davranışları sorgulamaya başlamalıyız.
Yaşar Kemal ‘Çocuklar İnsandır’ kitabında yer alan röportajında çocuğa dair şu cümleleri kullanıyor ‘’Ben çocuklara ayrı bir insan türü gibi bakmam. İnanamadım hiçbir zaman çocukların, insanların çocuklara davrandığı gibi çocuk olduklarına. Çok şey öğrenmemiştir daha zenginliği azdır yaşlanmış insanlara karşılık , daha az yaşamıştır ama düpedüz insandır’’
Çocuklar insandır. Onlarla temas eden herkesin unutmaması gereken basit bir cümledir. Çocukların dünyaya gelme amaçları yetişkinlerin tamamlanmamış arzularını yerine getirmek değildir. Yetişkinlerin gerçekleştiremediği hayallerinden sorumlu değillerdir.
Çocuklar insandır ve haklarıyla varıdır…
